پروژه بررسی کارکردهای تجارت بین الملل در 27 صفحه ورد قابل ویرایش

کاربردهایی در تجارت بین الملل

دراین مقاله می توانیم نظرات خود را طوری تعمیم دهیم، که شامل اقتصادهای باز هم بشود . دراین جا می خواهیم اثر تعرفه ( مالیات بر واردات کالا )را بررسی کنیم . می خواهیم ببینیم چه کسی منفعت می برد وچه کسی متضّرر می شود، وآیا منافع وضع تعرفه اززیانهای آن بیشتر است یا نه؟ ابتدا با تحلیل اثرات تعرفه آغاز می کنیم . اثرات وضع تعرفه اساساً به این بستگی دارد که آیا کشور وضع کننده تعرفه کشوری بزرگ است یا کوچک . اگر کشوری کوچک باشد رفتار اهالی آن نمیتواند ساختار قیمتهای جهانی را تحت تأثیر قراردهد یعنی این کشور گیرنده قیمت است . به عنوان مثال آنچه که در انگلستان اتفاق می افتد ( حتی به روز یک خشکسالی ) ، اثر کمی روی قیمت جهانی گندم دارد . اما اگر کشوری در بازار کالای مورد نظر ، کشوری بزرگ به حساب آید     ( چه به عنوان خریدارچه به عنوان فروشنده ) اقدام ورفتارش می تواند قیمتهای جهانی را تحت تأثیر قراردهد. به عنوان مثال اگر آمریکا روی قهوه محدودیت وارداتی وضع کند قیمت نسبی قهوه را به طور اجتناب ناپذیری کاهش می دهد . بنابراین « بزرگ » رابطه مبادله متغیّری دارد . در این نسبت قیمت کالا(ها)ی صادراتی به قیمت کالا(ها)ی وارداتیش متغّیر است. دراین مورد چه بسا وضع تعرفه در مقایسه با مورد کشور کوچک، باصرفه ترباشد . بنابراین درابتدا اثر تعرفه ایی راکه از جانب کشوری کوچک وضع می شـود تحلـیل می کـنیم . سـپس هـمین کار را در موردکـشورهایی که  رابطه مبادله اشان 

متغیراست انجام میدهیم . این مارا ملزوم میکند که نظریه نحوه تعیین قیمت های جهانی را ارائه دهیم که این کار به نوبه خود به قضایای جالبی درمورد الگوی تجارت جهانی وتوزیع جهانی درآمد منتهی می شود .

1-4 منافع یک کشور ازناحیه تجارت در صورت ثابت بودن قیمت های جهانی

فرض کنید کشور کوچکی درابتدا ازتجارت جهانی به دور بوده ودر وضعّیت نقطه P که درآن هم تولید وهم مصرف می کنند درتعادل باشد ( به نمودار 1-4 مراجعه کنید ) . بعدازآن این کشور قادر می شود درقیمتهای نسبی جهانی با خارج تجارت کند .این اقدام مجموعه امکانات مصرفی اقتصاد راکه قبل از تجارت از طریق منحنی امکانات تولید محدود می گردید گسترس میدهد . زیرا اگر تولید داخلی به سمت نقطه حرکت کند ،درآن صورت مبادله y با x در نرخ که در بازارهای جهانی داده شده ومعین است امکان پذیر می شود . بنابراین منحنی امکانات مصرف جدید اقتصاد خطی است که از نقطه می گذردودارای شیب است . اما این مسئله تنها زمانی اتفاق خواهد افتاد که تولید به سمت نقطه حرکت کند ، که درآن نرخ تبدیل داخلی MRT از طریق تجارت خارجی به نسبت قیمتهای جهانی ( یعنی بانرخ تبدیل ) مساوی است. لذا برای یک اقتصاد باز شرط چهارمی هم برای کارایی وجود دارد :

MRT^f =  = MRT

به عبارت دیگر تولید بـاید به گونـه ای سـازماندهی شـود کـه ارزش GNP بـرحسـب

قیمت های جهانی حداکثر گردد. دراین اقتصاد بدون عوامل اختلال ، این امر زمانی رخ می دهد که قیمتهای داخلی درجهت برابر شدن با قیمت جهانی تعدیل شوند :

MRT^f =  =  = MRT

 توجه داشته باشید که درحرکت از P به ، این کشور که قبلاً y را خیلی ارزان تر از خارجی ها تولید می کرد از مزیت نسبی اش درصنعت y استفاده کرده وتولید خود را در این زمینه افزایش داده است .

مصرف چگونه عکس العمل نشان می دهد ؟ پاسخ به این سوال بستگی به این دارد که     [با وارد شدن به بازارجهانی و] بروز تغییرات فوق ، برای توزیع درآمد چه اتفاق بیافتد . مسلّماً این تغییر این امکان را فراهم میکند که رفاه صاحبان نیروی کار وسرمایه هر دو ، بهبود یابد . زیرا فرض کنید در نقطه P سطوح رفاه برابر ( u^L0و u^K0 ) باشد که با منحنی بی تفاوتی جامعه I⁰ متناظر است آنگاه بایدبه عنوان مثال ، یک u^K1بزرگترازu^K0وجود داشته باشد به گونه ای که منحنی بی تفاوتی جامعه ( u^K0_وu^K1) مربوط به آن بر منحنی امکانات مصرف مماس باشد این وضعیت تماس در نقطهنشان داده شده است . دراین نقطه

MRT^f  =  =  = MRS

است بنابراین در صورتی که قیمت های مبادله ای جهانی با قیمت های مربوط به عدم مبادله متفاوت باشد ، حرکت از وضعیت عدم مبادله به سمت تجارت آزاد بهبود پارتو

بالقوه ای رابرای کشور به ارمغان می آورد اما آیا این اقدام در عمل نیز بهبود پارتو را ایجاد می کند ؟ بدون دخالت دولت خیر زیرا طبق قضّیه استالپر – ساموئلسون تناظر میان قیمت عوامل وقیمت کالاها بدین معناست که اگرx به خاطر ارزان بودن واردکشور شود موجب کاهش قیمت داخلی x ( P_y / P_x ) وکاهش رفاه صاحبان عامل تولید (L ) که محصول x ازآن با شدت بیشتری استفاده می کند می شود اما در بالا ثابت کردیم که این امکان وجود دارد که بتوان زیان ناشی از تغییر قیمت بازاری نیروی کار راجبران کرد روش معمول چنین جبرانی این است که برصاحبان نیروی کار (L ) مالیات منفی (یارانه) وضع کنیم . وآن را از طریق وضع مالیات مثبت بر صاحبان سرمایه (K )تأمین مالی کنیم اگر عرضه عوامل تولید ثابت باشد هزینه کارآیی هم در پی ندارد .

مسئله 1-4 « وقتی درهای کشوری به روی تجارت خارجی باز باشد ، این کشور بهبود پارتو بالقوه ای را تجربه می کند ، خواه قیمت نسبی جهانی بالاتر از قیمتهای غیر مبادله ای داخلی باشد ، خواه از آن کمتر وخواه با آن مساوی باشد . » این عبارت صحیح است یا غلط ؟

مسئله 2-4 ( الف ) پس از گشوده شدن دشتهای آفریقا [به روی خارجی ها] قیمت نسبی زمین در انگلستان سقوط کرد چرا ؟

( ب ) درسال 1832 لایحه اصلاحات انگلستان به طبقات بی زمین حق شرکت در انتخاب عطاکرد . در سال 1846 تجارت آزاد غلات در جهان آغاز شد . آیا رخ داد اول می تواند روی داد دوم را توضیح دهد ؟

2-4 اثرات وضع تعرفه با فرض ثابت بودن به قیمتهای جهانی

اما جبران کارآی اثرات منفعتی تغییر اقتصادی در تاریخ بشری نسبتاًنادر بوده است . روش متداول تر این است که گروههای آسیب دیده شیوه های ناکارآیی را برای حمایت از منافع خود جستجو می کنند . بنابراین گروههایی که با برقراری تجارت زیان می بینند،معمولاً به طورجنجال برانگیزی خواهان وضع تعرفه می شوند . اثر وضع تعرفه برx این است که قیمت نسبی داخلی P_y / P_xرا به « اندازه مقدار تعرفه » بالاتر از قیمت نسبی جهانی آن قرار می دهد :

اما اگر x کاربرباشد نسـبت به طور بین المللی تعیین شده ^x(K/L ) از ^y(K/L )  کمتر

است ازاین نتیجه می گیریم که در کشوری که  کوچک است  بالاست وبنابراین نسبت  هم بالاست . یعنی هر کشوری که نیروی کار فراوان دارد کالای کاربر را نسبتاً بیشتر تولید خواهدکرداین شکل ضعیفی از قضیه هکچر – اوهلین است :

2. تحت سیستم تجارت آزاد وفروض داده شده (1)تا (5) کشوری که سرمایه بیشتری دارد بالنسبه بیستر کالای سرمایهای تولیدمی کند وبرعکس .

اما این قضیه درمورد اینکه هر کشور چه کالایی را صادروچه کالایی را وارد می کند چیزی نمی گوید زیرا فرض کنید کشور A با وجود اینکه از نظر سرمایه غنی است [وبیشتر کالای سرمایه برتولید میکند] سلیقه اش به طور قوی به سمت کالای سرمایه بر y متمایل باشد اما از رفتار وعدالت کشور B چنین تمایلی احساس نمی شود .

ممکن است کشور A نهایتاً وارد کننده y باشد .

به منظور حذف تأثیر سلیقه ها بر الگوی تجارت جهانی مشخصاً مجبوریم فروض صریحی را انجام دهیم ( فرض ششم ) یک فرض به طور واضح بی طرف ( ولو غیر واقعی ) این است که در هر مجموعه معینی از قمیت ها همه کشورها نسبتهای ثابتی از کل درآمدشان راروی مصرف هر کالا خرج می کنند این موقعیت وقتی به وجود میآیدکه همه کشورها توابع مطلوبیت یکسان وهموتیک داشته باشند با استفاده از این فرض به شکل قوی تری از قضیه هکچر – اوهلین دست می یابیم :

3. با فرض تجارت آزاد وبرقراری فرضهای 1 تا 5 ووجودسلیقه های متجانس یکسان در

هردو کشور کشوری که دارای سرمایه فراوان است کالای سرمایه بر صادر می کند وبرعکس .

این دو اصل اخیر در نمودار 7-4 که وضعیت تعادلی تولید ومصرف را ( به ترتیب در نقاط P وC ) نشان داده به تصویر کشیده شده است ساختن چنین نموداری نسبتاً آسان است . این در واقع منحنی تبدیل کشور B ( که به سمت پایین وارونه شده است ) ومنحنی تبدیل کشور A را به گونه ای در کنار هم قرار داده است که نرخ تبدیل تولید هردوکشور همان طور که از طریق تجارت آزاد خارجی با هم برابر خواهد شد باهم مساوی شوند ( توضیح دهید چرا؟ ) اما سطوح تولید از طریق تقاضا هم تحت تأثیر قرار می گیرند به خاطر اینکه در قیمت های رایج جهانی تقاضای همه کشورها ( باقدرت

خریدهای معین وداده شده ) باید مساوی کل محصول جهانی باشد . در این نمودار تساوی حاصل شده است زیرا مصرف هردو کشور در نقطه C صورت می گیرد .

این نمودار هردو اصل (2) و (3) مارا به تصویر می کشد نسبت بالای سرمایه بر x وy در کشور باسرمایه فراوان A ازکشور بانیروی کار فراوان B بیشتر است این در حقیقت یک مورد خاصی از اصل کلی تر مزیت نسبی است . زیرا فرض کنید مادر مورداینکه چگونه منحنی های تبدیل دوکشور A وB تعیین شده اندچیزی نمی دانیم ولی تنها ازشکل آنها مطلع هستیم درعین حال باید انتظار داشته باشیم که y/x درکشور A نسبت به کشور B بالاتر باشد زیرا اگر وضعیتی رادر نظر بگیرید که درآن y/x در هردو کشور ( مثلاًدرسطح کلی جهانی y/x دروضعیت تعادلی ارائه شده در نمودار 7-4 )

پروژه بررسی کارکردهای تجارت بین الملل در 27 صفحه ورد قابل ویرایش

کاربردهایی در تجارت بین الملل

دراین مقاله می توانیم نظرات خود را طوری تعمیم دهیم، که شامل اقتصادهای باز هم بشود . دراین جا می خواهیم اثر تعرفه ( مالیات بر واردات کالا )را بررسی کنیم . می خواهیم ببینیم چه کسی منفعت می برد وچه کسی متضّرر می شود، وآیا منافع وضع تعرفه اززیانهای آن بیشتر است یا نه؟ ابتدا با تحلیل اثرات تعرفه آغاز می کنیم . اثرات وضع تعرفه اساساً به این بستگی دارد که آیا کشور وضع کننده تعرفه کشوری بزرگ است یا کوچک . اگر کشوری کوچک باشد رفتار اهالی آن نمیتواند ساختار قیمتهای جهانی را تحت تأثیر قراردهد یعنی این کشور گیرنده قیمت است . به عنوان مثال آنچه که در انگلستان اتفاق می افتد ( حتی به روز یک خشکسالی ) ، اثر کمی روی قیمت جهانی گندم دارد . اما اگر کشوری در بازار کالای مورد نظر ، کشوری بزرگ به حساب آید     ( چه به عنوان خریدارچه به عنوان فروشنده ) اقدام ورفتارش می تواند قیمتهای جهانی را تحت تأثیر قراردهد. به عنوان مثال اگر آمریکا روی قهوه محدودیت وارداتی وضع کند قیمت نسبی قهوه را به طور اجتناب ناپذیری کاهش می دهد . بنابراین « بزرگ » رابطه مبادله متغیّری دارد . در این نسبت قیمت کالا(ها)ی صادراتی به قیمت کالا(ها)ی وارداتیش متغّیر است. دراین مورد چه بسا وضع تعرفه در مقایسه با مورد کشور کوچک، باصرفه ترباشد . بنابراین درابتدا اثر تعرفه ایی راکه از جانب کشوری کوچک وضع می شـود تحلـیل می کـنیم . سـپس هـمین کار را در موردکـشورهایی که  رابطه مبادله اشان 

متغیراست انجام میدهیم . این مارا ملزوم میکند که نظریه نحوه تعیین قیمت های جهانی را ارائه دهیم که این کار به نوبه خود به قضایای جالبی درمورد الگوی تجارت جهانی وتوزیع جهانی درآمد منتهی می شود .

1-4 منافع یک کشور ازناحیه تجارت در صورت ثابت بودن قیمت های جهانی

فرض کنید کشور کوچکی درابتدا ازتجارت جهانی به دور بوده ودر وضعّیت نقطه P که درآن هم تولید وهم مصرف می کنند درتعادل باشد ( به نمودار 1-4 مراجعه کنید ) . بعدازآن این کشور قادر می شود درقیمتهای نسبی جهانی با خارج تجارت کند .این اقدام مجموعه امکانات مصرفی اقتصاد راکه قبل از تجارت از طریق منحنی امکانات تولید محدود می گردید گسترس میدهد . زیرا اگر تولید داخلی به سمت نقطه حرکت کند ،درآن صورت مبادله y با x در نرخ که در بازارهای جهانی داده شده ومعین است امکان پذیر می شود . بنابراین منحنی امکانات مصرف جدید اقتصاد خطی است که از نقطه می گذردودارای شیب است . اما این مسئله تنها زمانی اتفاق خواهد افتاد که تولید به سمت نقطه حرکت کند ، که درآن نرخ تبدیل داخلی MRT از طریق تجارت خارجی به نسبت قیمتهای جهانی ( یعنی بانرخ تبدیل ) مساوی است. لذا برای یک اقتصاد باز شرط چهارمی هم برای کارایی وجود دارد :

MRT^f =  = MRT

به عبارت دیگر تولید بـاید به گونـه ای سـازماندهی شـود کـه ارزش GNP بـرحسـب

قیمت های جهانی حداکثر گردد. دراین اقتصاد بدون عوامل اختلال ، این امر زمانی رخ می دهد که قیمتهای داخلی درجهت برابر شدن با قیمت جهانی تعدیل شوند :

MRT^f =  =  = MRT

 توجه داشته باشید که درحرکت از P به ، این کشور که قبلاً y را خیلی ارزان تر از خارجی ها تولید می کرد از مزیت نسبی اش درصنعت y استفاده کرده وتولید خود را در این زمینه افزایش داده است .

مصرف چگونه عکس العمل نشان می دهد ؟ پاسخ به این سوال بستگی به این دارد که     [با وارد شدن به بازارجهانی و] بروز تغییرات فوق ، برای توزیع درآمد چه اتفاق بیافتد . مسلّماً این تغییر این امکان را فراهم میکند که رفاه صاحبان نیروی کار وسرمایه هر دو ، بهبود یابد . زیرا فرض کنید در نقطه P سطوح رفاه برابر ( u^L0و u^K0 ) باشد که با منحنی بی تفاوتی جامعه I⁰ متناظر است آنگاه بایدبه عنوان مثال ، یک u^K1بزرگترازu^K0وجود داشته باشد به گونه ای که منحنی بی تفاوتی جامعه ( u^K0_وu^K1) مربوط به آن بر منحنی امکانات مصرف مماس باشد این وضعیت تماس در نقطهنشان داده شده است . دراین نقطه

MRT^f  =  =  = MRS

است بنابراین در صورتی که قیمت های مبادله ای جهانی با قیمت های مربوط به عدم مبادله متفاوت باشد ، حرکت از وضعیت عدم مبادله به سمت تجارت آزاد بهبود پارتو

بالقوه ای رابرای کشور به ارمغان می آورد اما آیا این اقدام در عمل نیز بهبود پارتو را ایجاد می کند ؟ بدون دخالت دولت خیر زیرا طبق قضّیه استالپر – ساموئلسون تناظر میان قیمت عوامل وقیمت کالاها بدین معناست که اگرx به خاطر ارزان بودن واردکشور شود موجب کاهش قیمت داخلی x ( P_y / P_x ) وکاهش رفاه صاحبان عامل تولید (L ) که محصول x ازآن با شدت بیشتری استفاده می کند می شود اما در بالا ثابت کردیم که این امکان وجود دارد که بتوان زیان ناشی از تغییر قیمت بازاری نیروی کار راجبران کرد روش معمول چنین جبرانی این است که برصاحبان نیروی کار (L ) مالیات منفی (یارانه) وضع کنیم . وآن را از طریق وضع مالیات مثبت بر صاحبان سرمایه (K )تأمین مالی کنیم اگر عرضه عوامل تولید ثابت باشد هزینه کارآیی هم در پی ندارد .

مسئله 1-4 « وقتی درهای کشوری به روی تجارت خارجی باز باشد ، این کشور بهبود پارتو بالقوه ای را تجربه می کند ، خواه قیمت نسبی جهانی بالاتر از قیمتهای غیر مبادله ای داخلی باشد ، خواه از آن کمتر وخواه با آن مساوی باشد . » این عبارت صحیح است یا غلط ؟

مسئله 2-4 ( الف ) پس از گشوده شدن دشتهای آفریقا [به روی خارجی ها] قیمت نسبی زمین در انگلستان سقوط کرد چرا ؟

( ب ) درسال 1832 لایحه اصلاحات انگلستان به طبقات بی زمین حق شرکت در انتخاب عطاکرد . در سال 1846 تجارت آزاد غلات در جهان آغاز شد . آیا رخ داد اول می تواند روی داد دوم را توضیح دهد ؟

2-4 اثرات وضع تعرفه با فرض ثابت بودن به قیمتهای جهانی

اما جبران کارآی اثرات منفعتی تغییر اقتصادی در تاریخ بشری نسبتاًنادر بوده است . روش متداول تر این است که گروههای آسیب دیده شیوه های ناکارآیی را برای حمایت از منافع خود جستجو می کنند . بنابراین گروههایی که با برقراری تجارت زیان می بینند،معمولاً به طورجنجال برانگیزی خواهان وضع تعرفه می شوند . اثر وضع تعرفه برx این است که قیمت نسبی داخلی P_y / P_xرا به « اندازه مقدار تعرفه » بالاتر از قیمت نسبی جهانی آن قرار می دهد :

اما اگر x کاربرباشد نسـبت به طور بین المللی تعیین شده ^x(K/L ) از ^y(K/L )  کمتر

است ازاین نتیجه می گیریم که در کشوری که  کوچک است  بالاست وبنابراین نسبت  هم بالاست . یعنی هر کشوری که نیروی کار فراوان دارد کالای کاربر را نسبتاً بیشتر تولید خواهدکرداین شکل ضعیفی از قضیه هکچر – اوهلین است :

2. تحت سیستم تجارت آزاد وفروض داده شده (1)تا (5) کشوری که سرمایه بیشتری دارد بالنسبه بیستر کالای سرمایهای تولیدمی کند وبرعکس .

اما این قضیه درمورد اینکه هر کشور چه کالایی را صادروچه کالایی را وارد می کند چیزی نمی گوید زیرا فرض کنید کشور A با وجود اینکه از نظر سرمایه غنی است [وبیشتر کالای سرمایه برتولید میکند] سلیقه اش به طور قوی به سمت کالای سرمایه بر y متمایل باشد اما از رفتار وعدالت کشور B چنین تمایلی احساس نمی شود .

ممکن است کشور A نهایتاً وارد کننده y باشد .

به منظور حذف تأثیر سلیقه ها بر الگوی تجارت جهانی مشخصاً مجبوریم فروض صریحی را انجام دهیم ( فرض ششم ) یک فرض به طور واضح بی طرف ( ولو غیر واقعی ) این است که در هر مجموعه معینی از قمیت ها همه کشورها نسبتهای ثابتی از کل درآمدشان راروی مصرف هر کالا خرج می کنند این موقعیت وقتی به وجود میآیدکه همه کشورها توابع مطلوبیت یکسان وهموتیک داشته باشند با استفاده از این فرض به شکل قوی تری از قضیه هکچر – اوهلین دست می یابیم :

3. با فرض تجارت آزاد وبرقراری فرضهای 1 تا 5 ووجودسلیقه های متجانس یکسان در

هردو کشور کشوری که دارای سرمایه فراوان است کالای سرمایه بر صادر می کند وبرعکس .

این دو اصل اخیر در نمودار 7-4 که وضعیت تعادلی تولید ومصرف را ( به ترتیب در نقاط P وC ) نشان داده به تصویر کشیده شده است ساختن چنین نموداری نسبتاً آسان است . این در واقع منحنی تبدیل کشور B ( که به سمت پایین وارونه شده است ) ومنحنی تبدیل کشور A را به گونه ای در کنار هم قرار داده است که نرخ تبدیل تولید هردوکشور همان طور که از طریق تجارت آزاد خارجی با هم برابر خواهد شد باهم مساوی شوند ( توضیح دهید چرا؟ ) اما سطوح تولید از طریق تقاضا هم تحت تأثیر قرار می گیرند به خاطر اینکه در قیمت های رایج جهانی تقاضای همه کشورها ( باقدرت

خریدهای معین وداده شده ) باید مساوی کل محصول جهانی باشد . در این نمودار تساوی حاصل شده است زیرا مصرف هردو کشور در نقطه C صورت می گیرد .

این نمودار هردو اصل (2) و (3) مارا به تصویر می کشد نسبت بالای سرمایه بر x وy در کشور باسرمایه فراوان A ازکشور بانیروی کار فراوان B بیشتر است این در حقیقت یک مورد خاصی از اصل کلی تر مزیت نسبی است . زیرا فرض کنید مادر مورداینکه چگونه منحنی های تبدیل دوکشور A وB تعیین شده اندچیزی نمی دانیم ولی تنها ازشکل آنها مطلع هستیم درعین حال باید انتظار داشته باشیم که y/x درکشور A نسبت به کشور B بالاتر باشد زیرا اگر وضعیتی رادر نظر بگیرید که درآن y/x در هردو کشور ( مثلاًدرسطح کلی جهانی y/x دروضعیت تعادلی ارائه شده در نمودار 7-4 )

پروژه بررسی کارکردهای تجارت بین الملل در 27 صفحه ورد قابل ویرایش

کاربردهایی در تجارت بین الملل

دراین مقاله می توانیم نظرات خود را طوری تعمیم دهیم، که شامل اقتصادهای باز هم بشود . دراین جا می خواهیم اثر تعرفه ( مالیات بر واردات کالا )را بررسی کنیم . می خواهیم ببینیم چه کسی منفعت می برد وچه کسی متضّرر می شود، وآیا منافع وضع تعرفه اززیانهای آن بیشتر است یا نه؟ ابتدا با تحلیل اثرات تعرفه آغاز می کنیم . اثرات وضع تعرفه اساساً به این بستگی دارد که آیا کشور وضع کننده تعرفه کشوری بزرگ است یا کوچک . اگر کشوری کوچک باشد رفتار اهالی آن نمیتواند ساختار قیمتهای جهانی را تحت تأثیر قراردهد یعنی این کشور گیرنده قیمت است . به عنوان مثال آنچه که در انگلستان اتفاق می افتد ( حتی به روز یک خشکسالی ) ، اثر کمی روی قیمت جهانی گندم دارد . اما اگر کشوری در بازار کالای مورد نظر ، کشوری بزرگ به حساب آید     ( چه به عنوان خریدارچه به عنوان فروشنده ) اقدام ورفتارش می تواند قیمتهای جهانی را تحت تأثیر قراردهد. به عنوان مثال اگر آمریکا روی قهوه محدودیت وارداتی وضع کند قیمت نسبی قهوه را به طور اجتناب ناپذیری کاهش می دهد . بنابراین « بزرگ » رابطه مبادله متغیّری دارد . در این نسبت قیمت کالا(ها)ی صادراتی به قیمت کالا(ها)ی وارداتیش متغّیر است. دراین مورد چه بسا وضع تعرفه در مقایسه با مورد کشور کوچک، باصرفه ترباشد . بنابراین درابتدا اثر تعرفه ایی راکه از جانب کشوری کوچک وضع می شـود تحلـیل می کـنیم . سـپس هـمین کار را در موردکـشورهایی که  رابطه مبادله اشان 

متغیراست انجام میدهیم . این مارا ملزوم میکند که نظریه نحوه تعیین قیمت های جهانی را ارائه دهیم که این کار به نوبه خود به قضایای جالبی درمورد الگوی تجارت جهانی وتوزیع جهانی درآمد منتهی می شود .

1-4 منافع یک کشور ازناحیه تجارت در صورت ثابت بودن قیمت های جهانی

فرض کنید کشور کوچکی درابتدا ازتجارت جهانی به دور بوده ودر وضعّیت نقطه P که درآن هم تولید وهم مصرف می کنند درتعادل باشد ( به نمودار 1-4 مراجعه کنید ) . بعدازآن این کشور قادر می شود درقیمتهای نسبی جهانی با خارج تجارت کند .این اقدام مجموعه امکانات مصرفی اقتصاد راکه قبل از تجارت از طریق منحنی امکانات تولید محدود می گردید گسترس میدهد . زیرا اگر تولید داخلی به سمت نقطه حرکت کند ،درآن صورت مبادله y با x در نرخ که در بازارهای جهانی داده شده ومعین است امکان پذیر می شود . بنابراین منحنی امکانات مصرف جدید اقتصاد خطی است که از نقطه می گذردودارای شیب است . اما این مسئله تنها زمانی اتفاق خواهد افتاد که تولید به سمت نقطه حرکت کند ، که درآن نرخ تبدیل داخلی MRT از طریق تجارت خارجی به نسبت قیمتهای جهانی ( یعنی بانرخ تبدیل ) مساوی است. لذا برای یک اقتصاد باز شرط چهارمی هم برای کارایی وجود دارد :

MRT^f =  = MRT

به عبارت دیگر تولید بـاید به گونـه ای سـازماندهی شـود کـه ارزش GNP بـرحسـب

قیمت های جهانی حداکثر گردد. دراین اقتصاد بدون عوامل اختلال ، این امر زمانی رخ می دهد که قیمتهای داخلی درجهت برابر شدن با قیمت جهانی تعدیل شوند :

MRT^f =  =  = MRT

 توجه داشته باشید که درحرکت از P به ، این کشور که قبلاً y را خیلی ارزان تر از خارجی ها تولید می کرد از مزیت نسبی اش درصنعت y استفاده کرده وتولید خود را در این زمینه افزایش داده است .

مصرف چگونه عکس العمل نشان می دهد ؟ پاسخ به این سوال بستگی به این دارد که     [با وارد شدن به بازارجهانی و] بروز تغییرات فوق ، برای توزیع درآمد چه اتفاق بیافتد . مسلّماً این تغییر این امکان را فراهم میکند که رفاه صاحبان نیروی کار وسرمایه هر دو ، بهبود یابد . زیرا فرض کنید در نقطه P سطوح رفاه برابر ( u^L0و u^K0 ) باشد که با منحنی بی تفاوتی جامعه I⁰ متناظر است آنگاه بایدبه عنوان مثال ، یک u^K1بزرگترازu^K0وجود داشته باشد به گونه ای که منحنی بی تفاوتی جامعه ( u^K0_وu^K1) مربوط به آن بر منحنی امکانات مصرف مماس باشد این وضعیت تماس در نقطهنشان داده شده است . دراین نقطه

MRT^f  =  =  = MRS

است بنابراین در صورتی که قیمت های مبادله ای جهانی با قیمت های مربوط به عدم مبادله متفاوت باشد ، حرکت از وضعیت عدم مبادله به سمت تجارت آزاد بهبود پارتو

بالقوه ای رابرای کشور به ارمغان می آورد اما آیا این اقدام در عمل نیز بهبود پارتو را ایجاد می کند ؟ بدون دخالت دولت خیر زیرا طبق قضّیه استالپر – ساموئلسون تناظر میان قیمت عوامل وقیمت کالاها بدین معناست که اگرx به خاطر ارزان بودن واردکشور شود موجب کاهش قیمت داخلی x ( P_y / P_x ) وکاهش رفاه صاحبان عامل تولید (L ) که محصول x ازآن با شدت بیشتری استفاده می کند می شود اما در بالا ثابت کردیم که این امکان وجود دارد که بتوان زیان ناشی از تغییر قیمت بازاری نیروی کار راجبران کرد روش معمول چنین جبرانی این است که برصاحبان نیروی کار (L ) مالیات منفی (یارانه) وضع کنیم . وآن را از طریق وضع مالیات مثبت بر صاحبان سرمایه (K )تأمین مالی کنیم اگر عرضه عوامل تولید ثابت باشد هزینه کارآیی هم در پی ندارد .

مسئله 1-4 « وقتی درهای کشوری به روی تجارت خارجی باز باشد ، این کشور بهبود پارتو بالقوه ای را تجربه می کند ، خواه قیمت نسبی جهانی بالاتر از قیمتهای غیر مبادله ای داخلی باشد ، خواه از آن کمتر وخواه با آن مساوی باشد . » این عبارت صحیح است یا غلط ؟

مسئله 2-4 ( الف ) پس از گشوده شدن دشتهای آفریقا [به روی خارجی ها] قیمت نسبی زمین در انگلستان سقوط کرد چرا ؟

( ب ) درسال 1832 لایحه اصلاحات انگلستان به طبقات بی زمین حق شرکت در انتخاب عطاکرد . در سال 1846 تجارت آزاد غلات در جهان آغاز شد . آیا رخ داد اول می تواند روی داد دوم را توضیح دهد ؟

2-4 اثرات وضع تعرفه با فرض ثابت بودن به قیمتهای جهانی

اما جبران کارآی اثرات منفعتی تغییر اقتصادی در تاریخ بشری نسبتاًنادر بوده است . روش متداول تر این است که گروههای آسیب دیده شیوه های ناکارآیی را برای حمایت از منافع خود جستجو می کنند . بنابراین گروههایی که با برقراری تجارت زیان می بینند،معمولاً به طورجنجال برانگیزی خواهان وضع تعرفه می شوند . اثر وضع تعرفه برx این است که قیمت نسبی داخلی P_y / P_xرا به « اندازه مقدار تعرفه » بالاتر از قیمت نسبی جهانی آن قرار می دهد :

اما اگر x کاربرباشد نسـبت به طور بین المللی تعیین شده ^x(K/L ) از ^y(K/L )  کمتر

است ازاین نتیجه می گیریم که در کشوری که  کوچک است  بالاست وبنابراین نسبت  هم بالاست . یعنی هر کشوری که نیروی کار فراوان دارد کالای کاربر را نسبتاً بیشتر تولید خواهدکرداین شکل ضعیفی از قضیه هکچر – اوهلین است :

2. تحت سیستم تجارت آزاد وفروض داده شده (1)تا (5) کشوری که سرمایه بیشتری دارد بالنسبه بیستر کالای سرمایهای تولیدمی کند وبرعکس .

اما این قضیه درمورد اینکه هر کشور چه کالایی را صادروچه کالایی را وارد می کند چیزی نمی گوید زیرا فرض کنید کشور A با وجود اینکه از نظر سرمایه غنی است [وبیشتر کالای سرمایه برتولید میکند] سلیقه اش به طور قوی به سمت کالای سرمایه بر y متمایل باشد اما از رفتار وعدالت کشور B چنین تمایلی احساس نمی شود .

ممکن است کشور A نهایتاً وارد کننده y باشد .

به منظور حذف تأثیر سلیقه ها بر الگوی تجارت جهانی مشخصاً مجبوریم فروض صریحی را انجام دهیم ( فرض ششم ) یک فرض به طور واضح بی طرف ( ولو غیر واقعی ) این است که در هر مجموعه معینی از قمیت ها همه کشورها نسبتهای ثابتی از کل درآمدشان راروی مصرف هر کالا خرج می کنند این موقعیت وقتی به وجود میآیدکه همه کشورها توابع مطلوبیت یکسان وهموتیک داشته باشند با استفاده از این فرض به شکل قوی تری از قضیه هکچر – اوهلین دست می یابیم :

3. با فرض تجارت آزاد وبرقراری فرضهای 1 تا 5 ووجودسلیقه های متجانس یکسان در

هردو کشور کشوری که دارای سرمایه فراوان است کالای سرمایه بر صادر می کند وبرعکس .

این دو اصل اخیر در نمودار 7-4 که وضعیت تعادلی تولید ومصرف را ( به ترتیب در نقاط P وC ) نشان داده به تصویر کشیده شده است ساختن چنین نموداری نسبتاً آسان است . این در واقع منحنی تبدیل کشور B ( که به سمت پایین وارونه شده است ) ومنحنی تبدیل کشور A را به گونه ای در کنار هم قرار داده است که نرخ تبدیل تولید هردوکشور همان طور که از طریق تجارت آزاد خارجی با هم برابر خواهد شد باهم مساوی شوند ( توضیح دهید چرا؟ ) اما سطوح تولید از طریق تقاضا هم تحت تأثیر قرار می گیرند به خاطر اینکه در قیمت های رایج جهانی تقاضای همه کشورها ( باقدرت

خریدهای معین وداده شده ) باید مساوی کل محصول جهانی باشد . در این نمودار تساوی حاصل شده است زیرا مصرف هردو کشور در نقطه C صورت می گیرد .

این نمودار هردو اصل (2) و (3) مارا به تصویر می کشد نسبت بالای سرمایه بر x وy در کشور باسرمایه فراوان A ازکشور بانیروی کار فراوان B بیشتر است این در حقیقت یک مورد خاصی از اصل کلی تر مزیت نسبی است . زیرا فرض کنید مادر مورداینکه چگونه منحنی های تبدیل دوکشور A وB تعیین شده اندچیزی نمی دانیم ولی تنها ازشکل آنها مطلع هستیم درعین حال باید انتظار داشته باشیم که y/x درکشور A نسبت به کشور B بالاتر باشد زیرا اگر وضعیتی رادر نظر بگیرید که درآن y/x در هردو کشور ( مثلاًدرسطح کلی جهانی y/x دروضعیت تعادلی ارائه شده در نمودار 7-4 )

پروژه بررسی کارکردهای تجارت بین الملل در 27 صفحه ورد قابل ویرایش

کاربردهایی در تجارت بین الملل

دراین مقاله می توانیم نظرات خود را طوری تعمیم دهیم، که شامل اقتصادهای باز هم بشود . دراین جا می خواهیم اثر تعرفه ( مالیات بر واردات کالا )را بررسی کنیم . می خواهیم ببینیم چه کسی منفعت می برد وچه کسی متضّرر می شود، وآیا منافع وضع تعرفه اززیانهای آن بیشتر است یا نه؟ ابتدا با تحلیل اثرات تعرفه آغاز می کنیم . اثرات وضع تعرفه اساساً به این بستگی دارد که آیا کشور وضع کننده تعرفه کشوری بزرگ است یا کوچک . اگر کشوری کوچک باشد رفتار اهالی آن نمیتواند ساختار قیمتهای جهانی را تحت تأثیر قراردهد یعنی این کشور گیرنده قیمت است . به عنوان مثال آنچه که در انگلستان اتفاق می افتد ( حتی به روز یک خشکسالی ) ، اثر کمی روی قیمت جهانی گندم دارد . اما اگر کشوری در بازار کالای مورد نظر ، کشوری بزرگ به حساب آید     ( چه به عنوان خریدارچه به عنوان فروشنده ) اقدام ورفتارش می تواند قیمتهای جهانی را تحت تأثیر قراردهد. به عنوان مثال اگر آمریکا روی قهوه محدودیت وارداتی وضع کند قیمت نسبی قهوه را به طور اجتناب ناپذیری کاهش می دهد . بنابراین « بزرگ » رابطه مبادله متغیّری دارد . در این نسبت قیمت کالا(ها)ی صادراتی به قیمت کالا(ها)ی وارداتیش متغّیر است. دراین مورد چه بسا وضع تعرفه در مقایسه با مورد کشور کوچک، باصرفه ترباشد . بنابراین درابتدا اثر تعرفه ایی راکه از جانب کشوری کوچک وضع می شـود تحلـیل می کـنیم . سـپس هـمین کار را در موردکـشورهایی که  رابطه مبادله اشان 

متغیراست انجام میدهیم . این مارا ملزوم میکند که نظریه نحوه تعیین قیمت های جهانی را ارائه دهیم که این کار به نوبه خود به قضایای جالبی درمورد الگوی تجارت جهانی وتوزیع جهانی درآمد منتهی می شود .

1-4 منافع یک کشور ازناحیه تجارت در صورت ثابت بودن قیمت های جهانی

فرض کنید کشور کوچکی درابتدا ازتجارت جهانی به دور بوده ودر وضعّیت نقطه P که درآن هم تولید وهم مصرف می کنند درتعادل باشد ( به نمودار 1-4 مراجعه کنید ) . بعدازآن این کشور قادر می شود درقیمتهای نسبی جهانی با خارج تجارت کند .این اقدام مجموعه امکانات مصرفی اقتصاد راکه قبل از تجارت از طریق منحنی امکانات تولید محدود می گردید گسترس میدهد . زیرا اگر تولید داخلی به سمت نقطه حرکت کند ،درآن صورت مبادله y با x در نرخ که در بازارهای جهانی داده شده ومعین است امکان پذیر می شود . بنابراین منحنی امکانات مصرف جدید اقتصاد خطی است که از نقطه می گذردودارای شیب است . اما این مسئله تنها زمانی اتفاق خواهد افتاد که تولید به سمت نقطه حرکت کند ، که درآن نرخ تبدیل داخلی MRT از طریق تجارت خارجی به نسبت قیمتهای جهانی ( یعنی بانرخ تبدیل ) مساوی است. لذا برای یک اقتصاد باز شرط چهارمی هم برای کارایی وجود دارد :

MRT^f =  = MRT

به عبارت دیگر تولید بـاید به گونـه ای سـازماندهی شـود کـه ارزش GNP بـرحسـب

قیمت های جهانی حداکثر گردد. دراین اقتصاد بدون عوامل اختلال ، این امر زمانی رخ می دهد که قیمتهای داخلی درجهت برابر شدن با قیمت جهانی تعدیل شوند :

MRT^f =  =  = MRT

 توجه داشته باشید که درحرکت از P به ، این کشور که قبلاً y را خیلی ارزان تر از خارجی ها تولید می کرد از مزیت نسبی اش درصنعت y استفاده کرده وتولید خود را در این زمینه افزایش داده است .

مصرف چگونه عکس العمل نشان می دهد ؟ پاسخ به این سوال بستگی به این دارد که     [با وارد شدن به بازارجهانی و] بروز تغییرات فوق ، برای توزیع درآمد چه اتفاق بیافتد . مسلّماً این تغییر این امکان را فراهم میکند که رفاه صاحبان نیروی کار وسرمایه هر دو ، بهبود یابد . زیرا فرض کنید در نقطه P سطوح رفاه برابر ( u^L0و u^K0 ) باشد که با منحنی بی تفاوتی جامعه I⁰ متناظر است آنگاه بایدبه عنوان مثال ، یک u^K1بزرگترازu^K0وجود داشته باشد به گونه ای که منحنی بی تفاوتی جامعه ( u^K0_وu^K1) مربوط به آن بر منحنی امکانات مصرف مماس باشد این وضعیت تماس در نقطهنشان داده شده است . دراین نقطه

MRT^f  =  =  = MRS

است بنابراین در صورتی که قیمت های مبادله ای جهانی با قیمت های مربوط به عدم مبادله متفاوت باشد ، حرکت از وضعیت عدم مبادله به سمت تجارت آزاد بهبود پارتو

بالقوه ای رابرای کشور به ارمغان می آورد اما آیا این اقدام در عمل نیز بهبود پارتو را ایجاد می کند ؟ بدون دخالت دولت خیر زیرا طبق قضّیه استالپر – ساموئلسون تناظر میان قیمت عوامل وقیمت کالاها بدین معناست که اگرx به خاطر ارزان بودن واردکشور شود موجب کاهش قیمت داخلی x ( P_y / P_x ) وکاهش رفاه صاحبان عامل تولید (L ) که محصول x ازآن با شدت بیشتری استفاده می کند می شود اما در بالا ثابت کردیم که این امکان وجود دارد که بتوان زیان ناشی از تغییر قیمت بازاری نیروی کار راجبران کرد روش معمول چنین جبرانی این است که برصاحبان نیروی کار (L ) مالیات منفی (یارانه) وضع کنیم . وآن را از طریق وضع مالیات مثبت بر صاحبان سرمایه (K )تأمین مالی کنیم اگر عرضه عوامل تولید ثابت باشد هزینه کارآیی هم در پی ندارد .

مسئله 1-4 « وقتی درهای کشوری به روی تجارت خارجی باز باشد ، این کشور بهبود پارتو بالقوه ای را تجربه می کند ، خواه قیمت نسبی جهانی بالاتر از قیمتهای غیر مبادله ای داخلی باشد ، خواه از آن کمتر وخواه با آن مساوی باشد . » این عبارت صحیح است یا غلط ؟

مسئله 2-4 ( الف ) پس از گشوده شدن دشتهای آفریقا [به روی خارجی ها] قیمت نسبی زمین در انگلستان سقوط کرد چرا ؟

( ب ) درسال 1832 لایحه اصلاحات انگلستان به طبقات بی زمین حق شرکت در انتخاب عطاکرد . در سال 1846 تجارت آزاد غلات در جهان آغاز شد . آیا رخ داد اول می تواند روی داد دوم را توضیح دهد ؟

2-4 اثرات وضع تعرفه با فرض ثابت بودن به قیمتهای جهانی

اما جبران کارآی اثرات منفعتی تغییر اقتصادی در تاریخ بشری نسبتاًنادر بوده است . روش متداول تر این است که گروههای آسیب دیده شیوه های ناکارآیی را برای حمایت از منافع خود جستجو می کنند . بنابراین گروههایی که با برقراری تجارت زیان می بینند،معمولاً به طورجنجال برانگیزی خواهان وضع تعرفه می شوند . اثر وضع تعرفه برx این است که قیمت نسبی داخلی P_y / P_xرا به « اندازه مقدار تعرفه » بالاتر از قیمت نسبی جهانی آن قرار می دهد :

اما اگر x کاربرباشد نسـبت به طور بین المللی تعیین شده ^x(K/L ) از ^y(K/L )  کمتر

است ازاین نتیجه می گیریم که در کشوری که  کوچک است  بالاست وبنابراین نسبت  هم بالاست . یعنی هر کشوری که نیروی کار فراوان دارد کالای کاربر را نسبتاً بیشتر تولید خواهدکرداین شکل ضعیفی از قضیه هکچر – اوهلین است :

2. تحت سیستم تجارت آزاد وفروض داده شده (1)تا (5) کشوری که سرمایه بیشتری دارد بالنسبه بیستر کالای سرمایهای تولیدمی کند وبرعکس .

اما این قضیه درمورد اینکه هر کشور چه کالایی را صادروچه کالایی را وارد می کند چیزی نمی گوید زیرا فرض کنید کشور A با وجود اینکه از نظر سرمایه غنی است [وبیشتر کالای سرمایه برتولید میکند] سلیقه اش به طور قوی به سمت کالای سرمایه بر y متمایل باشد اما از رفتار وعدالت کشور B چنین تمایلی احساس نمی شود .

ممکن است کشور A نهایتاً وارد کننده y باشد .

به منظور حذف تأثیر سلیقه ها بر الگوی تجارت جهانی مشخصاً مجبوریم فروض صریحی را انجام دهیم ( فرض ششم ) یک فرض به طور واضح بی طرف ( ولو غیر واقعی ) این است که در هر مجموعه معینی از قمیت ها همه کشورها نسبتهای ثابتی از کل درآمدشان راروی مصرف هر کالا خرج می کنند این موقعیت وقتی به وجود میآیدکه همه کشورها توابع مطلوبیت یکسان وهموتیک داشته باشند با استفاده از این فرض به شکل قوی تری از قضیه هکچر – اوهلین دست می یابیم :

3. با فرض تجارت آزاد وبرقراری فرضهای 1 تا 5 ووجودسلیقه های متجانس یکسان در

هردو کشور کشوری که دارای سرمایه فراوان است کالای سرمایه بر صادر می کند وبرعکس .

این دو اصل اخیر در نمودار 7-4 که وضعیت تعادلی تولید ومصرف را ( به ترتیب در نقاط P وC ) نشان داده به تصویر کشیده شده است ساختن چنین نموداری نسبتاً آسان است . این در واقع منحنی تبدیل کشور B ( که به سمت پایین وارونه شده است ) ومنحنی تبدیل کشور A را به گونه ای در کنار هم قرار داده است که نرخ تبدیل تولید هردوکشور همان طور که از طریق تجارت آزاد خارجی با هم برابر خواهد شد باهم مساوی شوند ( توضیح دهید چرا؟ ) اما سطوح تولید از طریق تقاضا هم تحت تأثیر قرار می گیرند به خاطر اینکه در قیمت های رایج جهانی تقاضای همه کشورها ( باقدرت

خریدهای معین وداده شده ) باید مساوی کل محصول جهانی باشد . در این نمودار تساوی حاصل شده است زیرا مصرف هردو کشور در نقطه C صورت می گیرد .

این نمودار هردو اصل (2) و (3) مارا به تصویر می کشد نسبت بالای سرمایه بر x وy در کشور باسرمایه فراوان A ازکشور بانیروی کار فراوان B بیشتر است این در حقیقت یک مورد خاصی از اصل کلی تر مزیت نسبی است . زیرا فرض کنید مادر مورداینکه چگونه منحنی های تبدیل دوکشور A وB تعیین شده اندچیزی نمی دانیم ولی تنها ازشکل آنها مطلع هستیم درعین حال باید انتظار داشته باشیم که y/x درکشور A نسبت به کشور B بالاتر باشد زیرا اگر وضعیتی رادر نظر بگیرید که درآن y/x در هردو کشور ( مثلاًدرسطح کلی جهانی y/x دروضعیت تعادلی ارائه شده در نمودار 7-4 )

مقاله شیخ ابوعلی سینا

فهرست:

نگاهی بر نظریة علم النفس ابن سینا

معانی باطنی اعمال

حیات جاویدان خرد

کلامی از شیخ الرئیس باب قوای باطنی قوة خیال و نفوس

دلیل مغایرت خیال با حس مشترک

سخنی در تجر‌ّد نفس ناطقه

.....................................................................................

بخشهایی از متن:

نگاهی بر نظریه علم النفس ابن سینا

ابن‌سینا علم‌النفس را به عنوان شاخه‌ای از طبیعیات ، حکمت طبیعی مورد بررسی قرار می‌دهد و عمدتاً در شرح و توصیف قوای نفس به آن می‌پردازد. برعکس او ، ملاصدرا ، علم‌النفس را شعبه‌ای از الهیات می‌داند و تا حد زیادی به نحوی بی‌سابقه در فلسفه اسلامی با مسأله حدوث نفس ، تکامل آن ، نشئات پس از موت و کمال غایی آن برخورد می‌کند.

معانی باطنی اعمال  

وجوهی که حکمت متعالیه را از علوم دینی و کلام متمایز می‌کند از همه روشن‌تر و آشکارتر است. موضع حکمت متعالیه در قبال علوم دینی موضع پذیرش کامل و تأکید مجدد بر تعالیم مأخوذ از آن است ، اما همواره سعی می‌کند تا معانی باطنی آنها را برملا کند. به عنوان مثال ، ملاصدرا در تفاسیر قرآنی خود که سهم عمده‌ای در حکمت متعالیه دارند ، بر اصولی که مفسران پیش از او در تفسیر داشته‌اند مجدداً تصریح و تأکید می‌کند و در ضمن مشرب باطنی و تأویلی می‌کند و همچنین مشرب باطنی و تأویلی خود را نیز بر آن می‌افزاید. گر چه ملاصدرا در زمینه فقه و احکام الهی (شرع) تألیف مستقلی ندارد اما در موارد عدیده ، همواره می‌کوشد تا معانی باطنی این احکام را بر ملا سازد. این امر به ویژه در مورد عبادات و مناسک مصداق دارد. ملاصدرا و پس از او بسیاری از شاگردان بلا واسطه و مع‌الواسطه‌اش ، از ملا محسن فیض کاشانی و قاضی سعید قمی گرفته تا حاج ملاهادی سبزواری ، می‌کوشند تا معانی باطنی اعمال و احکام و فرایض عبادی روزانه را تحت عنوانی که به «اسرار‌العبادات» معروف است تبیین نمایند. یکی از وجوه افتراق حکمت متعالیه در مقایسه با مشرب‌های فلسفه اسلامی پیش از آن - و در این مورد خاص ، تصوف - این است که به معانی باطنی اعمال و افعال عبادی اسلامی و جزئیات آن‌ها می‌پردازد ، در حالی که فیلسوفان اسلامی پیشین ، نظیر ابن‌سینا ، به معنای عبادات به شکل عام تری عنایت داشتند.

در مورد علم کلام ، ملاصدرا و همه اتباع او با آن که در این علم خبرگی دارند ، با شیوه‌ها و روش‌های موجود در آن به مخالفت برخاستند. حکمت متعالیه تمامی مسایلی را که کلام بدان‌ها می‌پردازد زیر چتر خود می‌گیرد و از این جهت به کلام می‌ماند؛ این در حالی است که فیلسوفان مسلمان متقدم بر صدرا اصلاً به برخی از مسایل دینی و الاهیاتی مربوط به کلام نپرداختند.

...

مبداء اول تحریکات

خواجة طوسی در شرح فصل چهاردهم نمط ششم اشاراتِ شیخ رئیس گوید: قوة خیال در انسان مبداءِ اول تحریک بدن اوست (القوة الخیالیّه فی الانسان هى المبداء الاول لتحریک بدنه) این سخن از آن جهت است که قوة خیال به بدن نزدیک‌تر از قوة عاقله است. زیرا قوة عاقله تجرد تام دارد و قوة خیال تجرد برزخی که خیال برزخ بین طبیعتِ بدن و قوة عاقله است و به همین علّت، مقام عقل ارفع و اشمخ از خیال است. پس آنچه را که عاقله اندیشیده در قوة خیال تمثّل می‌یابد، یعنی صورتی به وزان آنچه اندیشیده در این کارخانة صورتگریِ انسان به نام خیال بر سبیل محاکات منتقش می‌شود و این صور منتقشه موجب انفعال بدن و حرکت او می‌گردد. لذا به این مناسبت قوة عاقله مبداء ثانی و قوة خیال مبداء اول حرکات بدن است. چنان که در اطفال که هنوز به مرحلة عقل نرسیده‌اند به خوبی مشهود و معلوم است که مبداء اول تحریک بدن آنان قوة خیال و خواسته‌های خیالی است. همین قوة خیال مبداء اول تحریک بدن حیوانات نیز هست با این تفاوت که افعال و آثار آنها مبداء عقلی ندارد.

سخنی در تجر‌ّد نفس ناطقه

گفتیم که شیخ رئیس بوعلی سینا در شفا به روال عادی مشّاء پیش رفته و قائل به جسمانیت ادراکِ حسی و خیالی و وهمانی شده است، اما در «مباحثات» تصریح بر تجرد خیال نموده و در «اشارات و تنبیهات» چند دلیل بر تجرّد خیالی و عقلی نفس اقامه فرموده است.
معنی تجرّد این است که موجود مجرد ورای این عالم مادّی طبیعی است و به عبارت دیگر جسمانی نیست. و معنی تجرد خیالی برزخی این است که موجود مجرد خیالی عاری و برهنه از ماده است اما متصف به احکام ماده چون شکل و اندازه است و معنی تجرد عقلی این است که موجود مجرد عقلی هم عاری از ماده است و هم عاری از احکام ماده.
حضرت استاد علامه حسن‌زادة آملی روحی‌فداه در کتاب قیّم «الحجج البالغه على تجرد النفس الناطقه» ادلة تجرد نفس ناطقه را در قالب چهار بابِ تجرد اطلاقی و تجرد برزخی و تجرد عقلی و فوق تجرد عقلی به لسان تازی بیان نمودند و نیز در دفتر والا گهرِ جاودان به نام «گنجینه گوهر روان» با عباراتی گویا و شیوا و رسا هر یک از آنها را به زبان پارسی، شیرین و دلنشین بیان نمودند که این هر دو کتاب مایة رستگاری و شادکامی جاودانی هر دانش‌پژوه هوشیار است.