داروش

مهارت کنترل آفت برای باغبانان خانگی یا متخصصان زمین داری

داروش برگ پهن یک‌نوع گیاه همیشه سبز درخت خشکان است که در تعدادی از زمینهای کالیفرنیا رشد می‌کند. میزبان داروش برگ پهن عبارتند از توسکا، اهر (زبان گنجشک)، برچ، شمشاد، درخت پنبه، اقاقیا، افرا، گردو (جوز).. گونة دیگری از داروش برگ پهن در کالیفرنیا یافت می‌شود که فقط به درخت بلوط و Viscum album سرایت می کند و درختان توسکا وسیب، اقاقیا، پنبه و افرا در شهرستان سونوما(سونامی) را مورد حمله قرار می‌دهد. کاجها کمتر در معرض این آفت قرار می‌گیرند اما صنوبر در جنوب مناطق کوهستانی ناودا- سریا آلوده می‌شود. داروش کوتاه قد (کوچک) صنوبر، سرو و کاجها را در جنگلها آلوده می‌کند و می‌تواند برای زمینهای کوهپایه‌ای ناوادا- سریا مشکل ایجاد کند.

تشخیص

داروش برگدار دارای ساقه‌هایی با برگهای نازک است که تقریباً بیضی شکل است. گیاهان اغلب دایره شکل هستند که 2 فوت یا بیشتر ضخامت دارند. از اکتبر تا دسامبر دانه‌های کوچک، چسبنده و نسبتاً سفید رشد می‌کنند. انبوهی از داروشهای همیشه سبز در زمستان بر روی درختان که برگهایشان در حال ریزش است مشاهده می‌شود.

چرخة زندگی و زیست شناسی

گیاهان داروش اغلب ماده( دانه تولید می‌کنند) یا نر( گرده تولید می‌کنند) هستند. دانه‌های گیاه ماده چسبنده، کوچک و نسبتاً سفید است و برای پرندگانی مانند Cedar woxwing، سینه سرخ جالب به نظر می‌رسد. پرندگان این دانه‌ها را می‌خورند و مغز یا گوشت دانه را هضم کرده و قسمتهای سفت آنرا دفع می‌کنند و پای درختانی می‌ریزند که بر روی آن زندگی می‌کنند. در بیشتر موارد آلودگی اولیه در درختان پیرتر و بزرگتر اتفاق می‌افتد چرا که پرندگان ترجیح می‌دهند بر روی درختان بلندتر ساکن شوند. زیاد شدن داروش اغلب با آلودگی درختان همراه است چرا که پرندگان از این دانه‌ها لذت می‌برند و وقت زیادی صرف خوردن آنها می‌کنند. بعلاوه دانه‌ها ممکن است ازگیاهان داروش به قسمت فوقانی درخت بیفتد و باعث آلوده شدن شاخه‌های پایین تر شود. سرعتی که داروش پراکنده می‌شود با میزان پیوستگی و سختی عفونت رابطه مستقیم دارد و درختان جوان( نورس) نیز اگر در کنار درختان پیری که دچار این آفت هستند رشد کنند می‌توانند خیلی زود آلوده شوند، بعد از اینکه دانه داروش ایجاد می‌شود، در طول پوسته و آب درختان (بافتهای هدایت‌گر) رشد می‌کنند، که این ساختارهای ریشه‌ای مکنده نامیده می‌شوند. مکنده بتدریج در میان شاخه مانند رشد کردن داروش گسترش می‌یابد. در آغاز گیاه درخت خشکان به آرامی رشد می‌کند، و ممکن است سالها قبل از اینکه گیاه شکوفه بزند و دانه تولید کند این عمل شروع شده باشد. داروش برگ پهن ریشه‌های آبداری دارد که بنا و پایه‌اش چوبی است. گیاهان داروش بالغ و پیر ممکن است در ضخامت خود پاهای متعدد داشته باشند، و در گونه‌های میزبان، ناحیه‌ای متورم بزرگی در شاخه‌های آلوده شده در جایی که داروش نفوذ می‌کند، گسترش می‌یابد. اگر قسمت قابل دید از بین رود، گیاهان جدید ازبخش مکنده این گیاه انگلی جوانه می‌زند.

داروشهای کوتاه قد از داروشهای برگ پهن کوچک‌تر هستند، البته با ریشه‌های بالغ کوتاهتر از 6 تا 8 اینچ. ریشه‌های داروش کوتاه قد، غیرچوبی، قطعه قطعه و برگهایش فلس مانند است، دانه‌های داروش برگ پهن توسط پرندگان منتشر می‌شود، در صورتیکه دانة داروش کوتاه‌قد اغلب توسط میوه‌ها 30 تا 40 فوت به صورت افقی به بالای درخت پراکنده می‌شوند.

آسیب

داروش برگ پهن هم آب و هم مواد مغذی معدنی را از درخت‌های میزبان جذب می‌کند. درختان سالم می‌توانند تعداد کمی شاهد آلوده داروش را تحمل کند، اما شاخه‌های تکی ضعیفند و گاهی از بین می‌روند. درختانی که به شدت آلوده هستند ممکن است که توان، رشد خود را از دست دهند و حتی بمیرند، مخصوصاً اگر با مشکلات دیگر نظیر خشکسالی و بیماری نیز تحت فشار باشند.

خسارت

 داروش‌های پهن برگ هم آب و هم مواد غذایی گیاه میزبان را جذب می‌کنند. درخت‌های سالم و قوی می‌توانند در مقابل سرایت تعداد کمی از شاخه‌های انگلی تاب بیاورند اما شاخه‌های منفرد ممکن است ضعیف شده و یا حتی کشته شوند.

درختانی که به شدت مورد حملة این آفات قرار گرفته باشند از میزان انرژی و قدرتشان کاسته شده و رشدشان متوقف می‌گردد و یاحتی کشته می‌شوند. بویژه اگر خود دچار مشکلاتی مانند مجاورت با بادهای تنش زا و یا مریضی باشند.

تدبیرات

در مناطق تازه تاسیس و یا مناطق قدیمی که درختان آنها جایگزین شده است شیوه مناسب کنترل و یا اجتناب از حملات داروش ها، استفاده از درختانی می‌باشد که در مقابل حملات این گیاه مقاوم و یا نسبتاً مقاوم باشند و همچنین اجتناب از کاشت درختانی مانند زبان گنجشک‌ها که بسیار مستعد برای حملات داروش‌ها هستند. به منظور نجات درختان از دست این آفات بایستی داروش‌ها را قبل از تولید دانه و انتشار آنها به شاخه‌های اصلی درخت نابود کرد.

کنترل مکانیکی از طریق هرس کردن موثرترین شیوه در نابود کردن این گیاهان است و بدلیل اینکه این شاخه‌های هرس شده دوباره رشد خواهند کرد ما باید در این کار پشتکار داشته باشیم و بهتر اینست که درختان آفت زده قطع شده و بوسیله گونه‌های مقاوم جایگزین کردند.

فهرست مطالب

عنوان ..............................................................................                                   صفحه

داروش.................................................................................................................. 1

تشخیص................................................................................................................. 1

چرخه زندگی و زیست شناسی ............................................................................ 1

آسیب .................................................................................................................... 3

کنترل..................................................................................................................... 3

کنترل مکانیکی ...................................................................................................... 4

کنترل شیمیایی ...................................................................................................... 5

گونه مقاوم ........................................................................................................... 5

مهارت کنترل آفت در اجتماع................................................................................. 6

داروش ................................................................................................................. 6

گونه های مقاوم ................................................................................................... 8

هشدار در به کار بردن مواد شیمیایی ................................................................. 9

خسارت ................................................................................................................ 10

تدبیرات ................................................................................................................. 11

منابع...................................................................................................................... 12

مزایا و معایب استفاده از روش قالب لغزنده عمودی

در مورد مزایای و معایب این روش اجرائی مباحث مختلفی وجود دارد. عده ای بطور کلی استفاده از قالب لغزنده عمودی را نامناسب می دانند یکی از معایب   عمده ای که این عده از نسبت به قالب لغزنده مطرح می کنند مسئله ایجاد تنش های مکانیکی است که در اثر بکارگیری این روش اجرائی در سطح بتن بوجود می آید. این ا فراد ادعا دارند که نیروی اصطحکاک ایجاد شده بین سطح قالب و بتن میتواند از مقاومت کششی بتن تازه ریخته شده بیشتر باشد و در نتیجه سطح بتن ترک خورده و باعث کاهش میزان دوام و مقاومت فشاری بتن میشود. در مقابل دست اندرکاران و طرفداران قالب لغزنده ادعا دارند که فقط زمانی که بین بیش از حد در داخل قالب بماند و سفت شود، چنین شرایطی اتفاق می افتد و در صورت به کارگیری روش های صحیح در اجرای عملیات قالب لغزنده  و استفاده از یک مخلوط مناسب بتن، کیفیت سازه اجرا شده توسط قالب لغزنده از کیفیت سازه مشابهی که توسط روش های معمولی قالب بندی اجرا شده نبایستی کمتر باشد افزودنی های بتن به بالا بردن کیفیت کار قالب لغزنده کمک شایان توجهی نموده استفاده از میکروسیلیکا روان کننده و دیر گیر باعث شده بتوان حتی با شن و ماسه شکسته شده نیز بتن های خوبی توسط قالب لغزنده ارائه داد. می توان مزایای استفاده از قالب لغزنده عمودی به شرح زیر بر شمرد:

1-   سرعت اجرای سازه بسیار بالاست

2-   اقتصادی است

3-   سازه اجرا شده کاملاً یکپارچه بوده و عاری از وجود درسهای ساختمانی عمودی و افقی است.

4- گرچه در صورت دقت در اجرای عملیات نمای بتن بسیار خوب و قابل قبول خواهد بود، معذالک امکان انجام عملیات نما کاری بر روی سازه بلافاصله بعد از بتن ریزی وجود دارد که باعث می وشد ملات نما بابتن تازه ریخته شده چسباندگی بهتری داشته باشد.

5-   نیازی به اجرای داربست نما به روشهای کلاسیک نیست.

6- امکان پیش ساخته کردن قطعات قالب در کارخانه وجود دارد و لذا عملیات درون کارگاه ساختمانی از لحاظ آهنگری و نجاری به حداقل می رسد.

7- امکان اجرای قسمت های دیگری از کار اجرای سازه ازقبیل بالا کشیدن خرپاهای سقف و غیره به طور همزمان با اجرای قالب لغزنده وجود دارد.

در اینجا لازم است نکته ای را یاد آور شویم و آن اینکه قالب لغزنده تنها برای اجرای سازه های مرتفع به صرفه خواهد بود (شکل 4).

همانطور که در شکل 4 مشخص است انجام عملیات قالب لغزنده برای ارتفاعات بالای بیست متر کاملاً به صرفه خواهد بود. در مقابل برای ارتفاعات کمتر از 10 متر اجرای سازه توسط قالب لغزند چندان مناسب نیست.

و اما معایب استفاده از قالب لغزنده را می توان به شرح زیر نام برد:

1- قیمت اولیه قالب گرانتر از قالب های معمولی است

2- اجرای باز شوها، برآمدگی ها و همچنین آرماتورهای انتظار مشکل است. اصولاً قالب لغزنده برای اجرای سازه هایی که مقطع ثابت داشته باشند مناسب تر است. نظیر سیلوهای گندم و امثال آن.

3-  برای اجرای سازه هایی که مقطع متغییر دارند، مانند دودکش های بالاتر از 100 متر، اجرای قالب لغزنده با مشکلات بیشتر همراه است. در پایان این کتاب قالب لغزنده مقطع متغیر صحبت خواهیم کرد.

4-  تدارکات اجرائی مشکل است. چون قالب لغزنده معمولاً 24 ساعته و به طور سه شیفت اجرا می شود، در نتیجه تأمین بتن و آرماتور و سایر تدارکات مورد نیاز آن حساس تر از کارهای معمولی است. در صورت قطع برق، وجود موتور ژنراتور ضروری است. همچنین بایستی پیش بینی های لازم در مورد خراب شدن ساز، دستگاه انتقال دهنده بتن مانند پمپ و یا جرثقیل و یا سایر وسایل کار را به عمل آورد.

5- در گرما و یا در سرمای شدید اجرای قالب لغزنده نسبت به روش های دیگر مشکلات بیشتری را به همراه دارد.

6- مقاومت نهایی ومشخصات مکانیکی بتن ریخته شده توسط سیستم لغزنده پائین تر از بتن ریخته شده توسط روشهای معمولی قالب بندی است. کمی جلوتر در مبحث سرعت بالا کشیدن قالب به این موضوع خواهیم پرداخت.

7- به طور کلی اجرای قالب لغزنده نیاز به نیروی متخصص بیشتری داشته و بایستی در جمیع جهات آن دقت لازم را به عمل آورد. به عنوان نمونه ای از این بی دقتی ها میتوان سیلوی کارخانه سیمان بهبهان را نام برد.  سیلوی مزکور که در سال 1356 توسط قالب لغزنده اجرا شده بود. در مهرماه 1370 به یکباره فرو ریخت و خسارت فراوانی به بار آورد.

و- تجهیزات کمکی

تجهیزات کمکی بیشماری در سیستمهای هیدرولیک مورد استفاده قرار میگیرند که بعضاً درسیستم هیدرولیک قابل لغزنده ضروری نیست، بعنوان مثال خنک کن، در بیشتر سیتمهای هیدرولیک بمنظور از بین بردن گرمای حاصل از فشار روغن مورد استفاده قرار میگیرد. در شکل 30 نیز یک خنک کن در کنار مخزن هیدرولیک نشان داده شده است.

تجهیزات کمکی در قالب لغزنده مورد استفاده قرار می گیرد بشرح زیر است:

1-   فشار سنج

فشار سنج برای نشان دادن میزان فشار روغن موجود در سیستم مورد استفاده است. بعضی از فشار سنج ها اعداد دقیقی را نشان نمی دهد. یک سری از فشار سنج ها که در بازار ایران بنام گیج گلیسرین معروف هستند، اعداد و ارقام دقیقتری را ارائه می دهند. همانطور که در صفحات قبل در معرفی جکهای قالب لغزنده مطرح گردید، هر یک از جکهای قالب لغزنده دارای یک حداکثر فشار روغن مجاز هستند. هر چه سطح مقطع جکها بیشتر باشد با فشار روغن کمتری میتوان قدرت بیشتر به دست آورد. بعنوان مثال جکهای قالب لغزنده ساخت روسیه دارای سطح مقطع 142 سانتیمتر مربع میباشد که در اثر استفاده از فشار روغن معادل 35 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع میزان قدرت آنها حدود 5 تن خواهد بود.

Kg  4970= 35  142

جکهای ساخت سوئد با فشار روغن 100 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع کارمی کند و قدرت آنها 3 تن میباشد. جکهای لغزنده ساچمه ای ساخت کارخانه بوذر جمهر با فشار روغن 70 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع 5/3 تن قدرت دارند.

لزومی ندارد که در زمان بلا کشیدن قالب از حداکثر قدرت جکها استفاده می کنیم، توسط فشار شکن نصب شده، فشار روغن را آنقدر پائین می آوریم که جکها مقابل را به بالا بکشند. بعنوان مثال فرض میشود که توسط جکهای لغزنده بوذر جمهر قالب لغزنده ای را به بالا می کشند. چنانچه فشار روغن روی عدد 35 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد وضمناً قالب نیز به بالا کشیده شود دیگر لزومی نداردکه فشار روغن را توسط فشار شکن اضافه کنند تا از قدرت 5/3 تنی جکها استفاده نمایند. شکل صفحه بعد اپراتوری را نشان می دهد که بیش از حد فشار روغن را در سیستم بالا برده است.

2-   سوپاپ برگشت اتوماتیک

زمانیکه الکتروموتور وپمپ هیدرولیک خاموش شوند، سوپاپ برگشت اتوماتیک امکان برگشت روغن را بطور اتوماتیک بوجود می آورد.

3-    پرشر سوئیچ 

پرشر سوئیچ قطعه ای که دارای فنر و ساچمه و همینطور پلاتین است. وقتی فشار روغن در سیستم هیدرولیک از حدی که پرشر سوئیچ بر مبنای آن تظیم شده است، فراتر رود، این قطع کنتاکت بین یک جفت سیم ایجاد می نماید.

از کنتاکت ایجاد شده میتوان بهره جست. میتوان توسط آن سلونوئید کنتاکتور اصلی را قطع نموده و پمپ را خاموش کرد و یا اینکه سلونوئید یک شیر تغییر مسیر را به کار انداخته و مسیر جریان روغن را تعویض نمود. در مدار هیدرولیک قالب لغزنده روسی، پر شر سوئیچ نصب میباشد.

4- تایمر

در بعضی از موارد روشن و خاموش کردن سیستم هیدرولیک و بالا کشیدن قالب را به وسیله نصب تایمر اتوماتیک تبدیل مینمایند. این تایمر بهمراه یک پرشر سوئیچ و یک مدار برقی این وظیفه را انجام میدهد. زمان تایمر را بایستی طوری تنظیم نمود که روغن موجود در سیستم فرصت کافی برای برگشت به مخزن را داشته باشد. درشکل 45 – الف یک تایمر و قطعات تشکیل دهنده آن، و همچنین در شکل 45 – ب مدار سیم کشی تایمر نشان داده شده است.

خرپاها یا تیرهای خمشی زیر پاگردها

مهار بندی قالب توسط خرپاها یا تیرهای خمشی به این ترتیب است که در زیر تخته کوبی پاگردها، دو طرف مقابل هم را توسط یک عضو خمشی به یکدیگر متصل می کنند. بدیهی است در صورتیکه دهانه داخلی کندو یا سازه مورد نظر کم باشد برای این عضو خمشی میتوان از یک پروفیل معمولی بهره گرفت ولی در زمانیکه دهانه داخلی سازه زیاد باشد پروفیل معمولی نمیتواند جوابگو باشد و بایستی توسط خرپاها این منظور را برآورده نمود. شکل 75 یک خرپای فلزی را نشان می دهد که دهانه های داخلی یک کندو را به هم متصل می کند.

تصمیم گیری در مورد محل قرار دادن اینگونه اعضا بسیار مهم ا ست.

شکل 76 – الف پلان یک سیلوی گرد را نشان می دهد که توسط تعدادی خرپای موازی هم به شکل نادرستی مهار بندی شده است. شکل 76- ب، قالب مذکور را بعد از  یک پیچش بطور اغراق آمیز نشان میدهد. حال برای اینکه قالب پیچیده شده را به حال اولیه برگردانیم، همین خرپاهای مهار بندی در مقابل تصحیح قالب از خود مقاومت نشان میدهند و اجازه نمی دهند قالب به حالت اولیه برگردد. نتیجه میگیریم که این نوع مهار بندی برای سیلوی گرد مناسب نیست.

برای  مهار بندی سلیوهای گرد میتوان روشهای مناسب تری به کار برد. درشکل 77 سیلوی به قطر 156 متر و ضخامت بتن 50 سانتیمتر که مربوط به کارخانه سیمان است، نشان داده شده است. یک فریم با قاب چهار گوش بمنظور مهار بندی در داخل این سیلو نصب شده ا ست. اعضای این فریم از جنس تیر آهن بال پهن نمره 36 میباشد. این فریم صلیب مورد نیاز قالب را تأمین می کند. تنها مشکلی که وجود دارد وزن زیاد آن است. 

مزایا و معایب استفاده از روش قالب لغزنده عمودی

در مورد مزایای و معایب این روش اجرائی مباحث مختلفی وجود دارد. عده ای بطور کلی استفاده از قالب لغزنده عمودی را نامناسب می دانند یکی از معایب   عمده ای که این عده از نسبت به قالب لغزنده مطرح می کنند مسئله ایجاد تنش های مکانیکی است که در اثر بکارگیری این روش اجرائی در سطح بتن بوجود می آید. این ا فراد ادعا دارند که نیروی اصطحکاک ایجاد شده بین سطح قالب و بتن میتواند از مقاومت کششی بتن تازه ریخته شده بیشتر باشد و در نتیجه سطح بتن ترک خورده و باعث کاهش میزان دوام و مقاومت فشاری بتن میشود. در مقابل دست اندرکاران و طرفداران قالب لغزنده ادعا دارند که فقط زمانی که بین بیش از حد در داخل قالب بماند و سفت شود، چنین شرایطی اتفاق می افتد و در صورت به کارگیری روش های صحیح در اجرای عملیات قالب لغزنده  و استفاده از یک مخلوط مناسب بتن، کیفیت سازه اجرا شده توسط قالب لغزنده از کیفیت سازه مشابهی که توسط روش های معمولی قالب بندی اجرا شده نبایستی کمتر باشد افزودنی های بتن به بالا بردن کیفیت کار قالب لغزنده کمک شایان توجهی نموده استفاده از میکروسیلیکا روان کننده و دیر گیر باعث شده بتوان حتی با شن و ماسه شکسته شده نیز بتن های خوبی توسط قالب لغزنده ارائه داد. می توان مزایای استفاده از قالب لغزنده عمودی به شرح زیر بر شمرد:

1-   سرعت اجرای سازه بسیار بالاست

2-   اقتصادی است

3-   سازه اجرا شده کاملاً یکپارچه بوده و عاری از وجود درسهای ساختمانی عمودی و افقی است.

4- گرچه در صورت دقت در اجرای عملیات نمای بتن بسیار خوب و قابل قبول خواهد بود، معذالک امکان انجام عملیات نما کاری بر روی سازه بلافاصله بعد از بتن ریزی وجود دارد که باعث می وشد ملات نما بابتن تازه ریخته شده چسباندگی بهتری داشته باشد.

5-   نیازی به اجرای داربست نما به روشهای کلاسیک نیست.

6- امکان پیش ساخته کردن قطعات قالب در کارخانه وجود دارد و لذا عملیات درون کارگاه ساختمانی از لحاظ آهنگری و نجاری به حداقل می رسد.

7- امکان اجرای قسمت های دیگری از کار اجرای سازه ازقبیل بالا کشیدن خرپاهای سقف و غیره به طور همزمان با اجرای قالب لغزنده وجود دارد.

در اینجا لازم است نکته ای را یاد آور شویم و آن اینکه قالب لغزنده تنها برای اجرای سازه های مرتفع به صرفه خواهد بود (شکل 4).

همانطور که در شکل 4 مشخص است انجام عملیات قالب لغزنده برای ارتفاعات بالای بیست متر کاملاً به صرفه خواهد بود. در مقابل برای ارتفاعات کمتر از 10 متر اجرای سازه توسط قالب لغزند چندان مناسب نیست.

و اما معایب استفاده از قالب لغزنده را می توان به شرح زیر نام برد:

1- قیمت اولیه قالب گرانتر از قالب های معمولی است

2- اجرای باز شوها، برآمدگی ها و همچنین آرماتورهای انتظار مشکل است. اصولاً قالب لغزنده برای اجرای سازه هایی که مقطع ثابت داشته باشند مناسب تر است. نظیر سیلوهای گندم و امثال آن.

3-  برای اجرای سازه هایی که مقطع متغییر دارند، مانند دودکش های بالاتر از 100 متر، اجرای قالب لغزنده با مشکلات بیشتر همراه است. در پایان این کتاب قالب لغزنده مقطع متغیر صحبت خواهیم کرد.

4-  تدارکات اجرائی مشکل است. چون قالب لغزنده معمولاً 24 ساعته و به طور سه شیفت اجرا می شود، در نتیجه تأمین بتن و آرماتور و سایر تدارکات مورد نیاز آن حساس تر از کارهای معمولی است. در صورت قطع برق، وجود موتور ژنراتور ضروری است. همچنین بایستی پیش بینی های لازم در مورد خراب شدن ساز، دستگاه انتقال دهنده بتن مانند پمپ و یا جرثقیل و یا سایر وسایل کار را به عمل آورد.

5- در گرما و یا در سرمای شدید اجرای قالب لغزنده نسبت به روش های دیگر مشکلات بیشتری را به همراه دارد.

6- مقاومت نهایی ومشخصات مکانیکی بتن ریخته شده توسط سیستم لغزنده پائین تر از بتن ریخته شده توسط روشهای معمولی قالب بندی است. کمی جلوتر در مبحث سرعت بالا کشیدن قالب به این موضوع خواهیم پرداخت.

7- به طور کلی اجرای قالب لغزنده نیاز به نیروی متخصص بیشتری داشته و بایستی در جمیع جهات آن دقت لازم را به عمل آورد. به عنوان نمونه ای از این بی دقتی ها میتوان سیلوی کارخانه سیمان بهبهان را نام برد.  سیلوی مزکور که در سال 1356 توسط قالب لغزنده اجرا شده بود. در مهرماه 1370 به یکباره فرو ریخت و خسارت فراوانی به بار آورد.

و- تجهیزات کمکی

تجهیزات کمکی بیشماری در سیستمهای هیدرولیک مورد استفاده قرار میگیرند که بعضاً درسیستم هیدرولیک قابل لغزنده ضروری نیست، بعنوان مثال خنک کن، در بیشتر سیتمهای هیدرولیک بمنظور از بین بردن گرمای حاصل از فشار روغن مورد استفاده قرار میگیرد. در شکل 30 نیز یک خنک کن در کنار مخزن هیدرولیک نشان داده شده است.

تجهیزات کمکی در قالب لغزنده مورد استفاده قرار می گیرد بشرح زیر است:

1-   فشار سنج

فشار سنج برای نشان دادن میزان فشار روغن موجود در سیستم مورد استفاده است. بعضی از فشار سنج ها اعداد دقیقی را نشان نمی دهد. یک سری از فشار سنج ها که در بازار ایران بنام گیج گلیسرین معروف هستند، اعداد و ارقام دقیقتری را ارائه می دهند. همانطور که در صفحات قبل در معرفی جکهای قالب لغزنده مطرح گردید، هر یک از جکهای قالب لغزنده دارای یک حداکثر فشار روغن مجاز هستند. هر چه سطح مقطع جکها بیشتر باشد با فشار روغن کمتری میتوان قدرت بیشتر به دست آورد. بعنوان مثال جکهای قالب لغزنده ساخت روسیه دارای سطح مقطع 142 سانتیمتر مربع میباشد که در اثر استفاده از فشار روغن معادل 35 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع میزان قدرت آنها حدود 5 تن خواهد بود.

Kg  4970= 35  142

جکهای ساخت سوئد با فشار روغن 100 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع کارمی کند و قدرت آنها 3 تن میباشد. جکهای لغزنده ساچمه ای ساخت کارخانه بوذر جمهر با فشار روغن 70 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع 5/3 تن قدرت دارند.

لزومی ندارد که در زمان بلا کشیدن قالب از حداکثر قدرت جکها استفاده می کنیم، توسط فشار شکن نصب شده، فشار روغن را آنقدر پائین می آوریم که جکها مقابل را به بالا بکشند. بعنوان مثال فرض میشود که توسط جکهای لغزنده بوذر جمهر قالب لغزنده ای را به بالا می کشند. چنانچه فشار روغن روی عدد 35 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد وضمناً قالب نیز به بالا کشیده شود دیگر لزومی نداردکه فشار روغن را توسط فشار شکن اضافه کنند تا از قدرت 5/3 تنی جکها استفاده نمایند. شکل صفحه بعد اپراتوری را نشان می دهد که بیش از حد فشار روغن را در سیستم بالا برده است.

2-   سوپاپ برگشت اتوماتیک

زمانیکه الکتروموتور وپمپ هیدرولیک خاموش شوند، سوپاپ برگشت اتوماتیک امکان برگشت روغن را بطور اتوماتیک بوجود می آورد.

3-    پرشر سوئیچ 

پرشر سوئیچ قطعه ای که دارای فنر و ساچمه و همینطور پلاتین است. وقتی فشار روغن در سیستم هیدرولیک از حدی که پرشر سوئیچ بر مبنای آن تظیم شده است، فراتر رود، این قطع کنتاکت بین یک جفت سیم ایجاد می نماید.

از کنتاکت ایجاد شده میتوان بهره جست. میتوان توسط آن سلونوئید کنتاکتور اصلی را قطع نموده و پمپ را خاموش کرد و یا اینکه سلونوئید یک شیر تغییر مسیر را به کار انداخته و مسیر جریان روغن را تعویض نمود. در مدار هیدرولیک قالب لغزنده روسی، پر شر سوئیچ نصب میباشد.

4- تایمر

در بعضی از موارد روشن و خاموش کردن سیستم هیدرولیک و بالا کشیدن قالب را به وسیله نصب تایمر اتوماتیک تبدیل مینمایند. این تایمر بهمراه یک پرشر سوئیچ و یک مدار برقی این وظیفه را انجام میدهد. زمان تایمر را بایستی طوری تنظیم نمود که روغن موجود در سیستم فرصت کافی برای برگشت به مخزن را داشته باشد. درشکل 45 – الف یک تایمر و قطعات تشکیل دهنده آن، و همچنین در شکل 45 – ب مدار سیم کشی تایمر نشان داده شده است.

خرپاها یا تیرهای خمشی زیر پاگردها

مهار بندی قالب توسط خرپاها یا تیرهای خمشی به این ترتیب است که در زیر تخته کوبی پاگردها، دو طرف مقابل هم را توسط یک عضو خمشی به یکدیگر متصل می کنند. بدیهی است در صورتیکه دهانه داخلی کندو یا سازه مورد نظر کم باشد برای این عضو خمشی میتوان از یک پروفیل معمولی بهره گرفت ولی در زمانیکه دهانه داخلی سازه زیاد باشد پروفیل معمولی نمیتواند جوابگو باشد و بایستی توسط خرپاها این منظور را برآورده نمود. شکل 75 یک خرپای فلزی را نشان می دهد که دهانه های داخلی یک کندو را به هم متصل می کند.

تصمیم گیری در مورد محل قرار دادن اینگونه اعضا بسیار مهم ا ست.

شکل 76 – الف پلان یک سیلوی گرد را نشان می دهد که توسط تعدادی خرپای موازی هم به شکل نادرستی مهار بندی شده است. شکل 76- ب، قالب مذکور را بعد از  یک پیچش بطور اغراق آمیز نشان میدهد. حال برای اینکه قالب پیچیده شده را به حال اولیه برگردانیم، همین خرپاهای مهار بندی در مقابل تصحیح قالب از خود مقاومت نشان میدهند و اجازه نمی دهند قالب به حالت اولیه برگردد. نتیجه میگیریم که این نوع مهار بندی برای سیلوی گرد مناسب نیست.

برای  مهار بندی سلیوهای گرد میتوان روشهای مناسب تری به کار برد. درشکل 77 سیلوی به قطر 156 متر و ضخامت بتن 50 سانتیمتر که مربوط به کارخانه سیمان است، نشان داده شده است. یک فریم با قاب چهار گوش بمنظور مهار بندی در داخل این سیلو نصب شده ا ست. اعضای این فریم از جنس تیر آهن بال پهن نمره 36 میباشد. این فریم صلیب مورد نیاز قالب را تأمین می کند. تنها مشکلی که وجود دارد وزن زیاد آن است. 

مزایا و معایب استفاده از روش قالب لغزنده عمودی

در مورد مزایای و معایب این روش اجرائی مباحث مختلفی وجود دارد. عده ای بطور کلی استفاده از قالب لغزنده عمودی را نامناسب می دانند یکی از معایب   عمده ای که این عده از نسبت به قالب لغزنده مطرح می کنند مسئله ایجاد تنش های مکانیکی است که در اثر بکارگیری این روش اجرائی در سطح بتن بوجود می آید. این ا فراد ادعا دارند که نیروی اصطحکاک ایجاد شده بین سطح قالب و بتن میتواند از مقاومت کششی بتن تازه ریخته شده بیشتر باشد و در نتیجه سطح بتن ترک خورده و باعث کاهش میزان دوام و مقاومت فشاری بتن میشود. در مقابل دست اندرکاران و طرفداران قالب لغزنده ادعا دارند که فقط زمانی که بین بیش از حد در داخل قالب بماند و سفت شود، چنین شرایطی اتفاق می افتد و در صورت به کارگیری روش های صحیح در اجرای عملیات قالب لغزنده  و استفاده از یک مخلوط مناسب بتن، کیفیت سازه اجرا شده توسط قالب لغزنده از کیفیت سازه مشابهی که توسط روش های معمولی قالب بندی اجرا شده نبایستی کمتر باشد افزودنی های بتن به بالا بردن کیفیت کار قالب لغزنده کمک شایان توجهی نموده استفاده از میکروسیلیکا روان کننده و دیر گیر باعث شده بتوان حتی با شن و ماسه شکسته شده نیز بتن های خوبی توسط قالب لغزنده ارائه داد. می توان مزایای استفاده از قالب لغزنده عمودی به شرح زیر بر شمرد:

1-   سرعت اجرای سازه بسیار بالاست

2-   اقتصادی است

3-   سازه اجرا شده کاملاً یکپارچه بوده و عاری از وجود درسهای ساختمانی عمودی و افقی است.

4- گرچه در صورت دقت در اجرای عملیات نمای بتن بسیار خوب و قابل قبول خواهد بود، معذالک امکان انجام عملیات نما کاری بر روی سازه بلافاصله بعد از بتن ریزی وجود دارد که باعث می وشد ملات نما بابتن تازه ریخته شده چسباندگی بهتری داشته باشد.

5-   نیازی به اجرای داربست نما به روشهای کلاسیک نیست.

6- امکان پیش ساخته کردن قطعات قالب در کارخانه وجود دارد و لذا عملیات درون کارگاه ساختمانی از لحاظ آهنگری و نجاری به حداقل می رسد.

7- امکان اجرای قسمت های دیگری از کار اجرای سازه ازقبیل بالا کشیدن خرپاهای سقف و غیره به طور همزمان با اجرای قالب لغزنده وجود دارد.

در اینجا لازم است نکته ای را یاد آور شویم و آن اینکه قالب لغزنده تنها برای اجرای سازه های مرتفع به صرفه خواهد بود (شکل 4).

همانطور که در شکل 4 مشخص است انجام عملیات قالب لغزنده برای ارتفاعات بالای بیست متر کاملاً به صرفه خواهد بود. در مقابل برای ارتفاعات کمتر از 10 متر اجرای سازه توسط قالب لغزند چندان مناسب نیست.

و اما معایب استفاده از قالب لغزنده را می توان به شرح زیر نام برد:

1- قیمت اولیه قالب گرانتر از قالب های معمولی است

2- اجرای باز شوها، برآمدگی ها و همچنین آرماتورهای انتظار مشکل است. اصولاً قالب لغزنده برای اجرای سازه هایی که مقطع ثابت داشته باشند مناسب تر است. نظیر سیلوهای گندم و امثال آن.

3-  برای اجرای سازه هایی که مقطع متغییر دارند، مانند دودکش های بالاتر از 100 متر، اجرای قالب لغزنده با مشکلات بیشتر همراه است. در پایان این کتاب قالب لغزنده مقطع متغیر صحبت خواهیم کرد.

4-  تدارکات اجرائی مشکل است. چون قالب لغزنده معمولاً 24 ساعته و به طور سه شیفت اجرا می شود، در نتیجه تأمین بتن و آرماتور و سایر تدارکات مورد نیاز آن حساس تر از کارهای معمولی است. در صورت قطع برق، وجود موتور ژنراتور ضروری است. همچنین بایستی پیش بینی های لازم در مورد خراب شدن ساز، دستگاه انتقال دهنده بتن مانند پمپ و یا جرثقیل و یا سایر وسایل کار را به عمل آورد.

5- در گرما و یا در سرمای شدید اجرای قالب لغزنده نسبت به روش های دیگر مشکلات بیشتری را به همراه دارد.

6- مقاومت نهایی ومشخصات مکانیکی بتن ریخته شده توسط سیستم لغزنده پائین تر از بتن ریخته شده توسط روشهای معمولی قالب بندی است. کمی جلوتر در مبحث سرعت بالا کشیدن قالب به این موضوع خواهیم پرداخت.

7- به طور کلی اجرای قالب لغزنده نیاز به نیروی متخصص بیشتری داشته و بایستی در جمیع جهات آن دقت لازم را به عمل آورد. به عنوان نمونه ای از این بی دقتی ها میتوان سیلوی کارخانه سیمان بهبهان را نام برد.  سیلوی مزکور که در سال 1356 توسط قالب لغزنده اجرا شده بود. در مهرماه 1370 به یکباره فرو ریخت و خسارت فراوانی به بار آورد.

و- تجهیزات کمکی

تجهیزات کمکی بیشماری در سیستمهای هیدرولیک مورد استفاده قرار میگیرند که بعضاً درسیستم هیدرولیک قابل لغزنده ضروری نیست، بعنوان مثال خنک کن، در بیشتر سیتمهای هیدرولیک بمنظور از بین بردن گرمای حاصل از فشار روغن مورد استفاده قرار میگیرد. در شکل 30 نیز یک خنک کن در کنار مخزن هیدرولیک نشان داده شده است.

تجهیزات کمکی در قالب لغزنده مورد استفاده قرار می گیرد بشرح زیر است:

1-   فشار سنج

فشار سنج برای نشان دادن میزان فشار روغن موجود در سیستم مورد استفاده است. بعضی از فشار سنج ها اعداد دقیقی را نشان نمی دهد. یک سری از فشار سنج ها که در بازار ایران بنام گیج گلیسرین معروف هستند، اعداد و ارقام دقیقتری را ارائه می دهند. همانطور که در صفحات قبل در معرفی جکهای قالب لغزنده مطرح گردید، هر یک از جکهای قالب لغزنده دارای یک حداکثر فشار روغن مجاز هستند. هر چه سطح مقطع جکها بیشتر باشد با فشار روغن کمتری میتوان قدرت بیشتر به دست آورد. بعنوان مثال جکهای قالب لغزنده ساخت روسیه دارای سطح مقطع 142 سانتیمتر مربع میباشد که در اثر استفاده از فشار روغن معادل 35 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع میزان قدرت آنها حدود 5 تن خواهد بود.

Kg  4970= 35  142

جکهای ساخت سوئد با فشار روغن 100 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع کارمی کند و قدرت آنها 3 تن میباشد. جکهای لغزنده ساچمه ای ساخت کارخانه بوذر جمهر با فشار روغن 70 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع 5/3 تن قدرت دارند.

لزومی ندارد که در زمان بلا کشیدن قالب از حداکثر قدرت جکها استفاده می کنیم، توسط فشار شکن نصب شده، فشار روغن را آنقدر پائین می آوریم که جکها مقابل را به بالا بکشند. بعنوان مثال فرض میشود که توسط جکهای لغزنده بوذر جمهر قالب لغزنده ای را به بالا می کشند. چنانچه فشار روغن روی عدد 35 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد وضمناً قالب نیز به بالا کشیده شود دیگر لزومی نداردکه فشار روغن را توسط فشار شکن اضافه کنند تا از قدرت 5/3 تنی جکها استفاده نمایند. شکل صفحه بعد اپراتوری را نشان می دهد که بیش از حد فشار روغن را در سیستم بالا برده است.

2-   سوپاپ برگشت اتوماتیک

زمانیکه الکتروموتور وپمپ هیدرولیک خاموش شوند، سوپاپ برگشت اتوماتیک امکان برگشت روغن را بطور اتوماتیک بوجود می آورد.

3-    پرشر سوئیچ 

پرشر سوئیچ قطعه ای که دارای فنر و ساچمه و همینطور پلاتین است. وقتی فشار روغن در سیستم هیدرولیک از حدی که پرشر سوئیچ بر مبنای آن تظیم شده است، فراتر رود، این قطع کنتاکت بین یک جفت سیم ایجاد می نماید.

از کنتاکت ایجاد شده میتوان بهره جست. میتوان توسط آن سلونوئید کنتاکتور اصلی را قطع نموده و پمپ را خاموش کرد و یا اینکه سلونوئید یک شیر تغییر مسیر را به کار انداخته و مسیر جریان روغن را تعویض نمود. در مدار هیدرولیک قالب لغزنده روسی، پر شر سوئیچ نصب میباشد.

4- تایمر

در بعضی از موارد روشن و خاموش کردن سیستم هیدرولیک و بالا کشیدن قالب را به وسیله نصب تایمر اتوماتیک تبدیل مینمایند. این تایمر بهمراه یک پرشر سوئیچ و یک مدار برقی این وظیفه را انجام میدهد. زمان تایمر را بایستی طوری تنظیم نمود که روغن موجود در سیستم فرصت کافی برای برگشت به مخزن را داشته باشد. درشکل 45 – الف یک تایمر و قطعات تشکیل دهنده آن، و همچنین در شکل 45 – ب مدار سیم کشی تایمر نشان داده شده است.

خرپاها یا تیرهای خمشی زیر پاگردها

مهار بندی قالب توسط خرپاها یا تیرهای خمشی به این ترتیب است که در زیر تخته کوبی پاگردها، دو طرف مقابل هم را توسط یک عضو خمشی به یکدیگر متصل می کنند. بدیهی است در صورتیکه دهانه داخلی کندو یا سازه مورد نظر کم باشد برای این عضو خمشی میتوان از یک پروفیل معمولی بهره گرفت ولی در زمانیکه دهانه داخلی سازه زیاد باشد پروفیل معمولی نمیتواند جوابگو باشد و بایستی توسط خرپاها این منظور را برآورده نمود. شکل 75 یک خرپای فلزی را نشان می دهد که دهانه های داخلی یک کندو را به هم متصل می کند.

تصمیم گیری در مورد محل قرار دادن اینگونه اعضا بسیار مهم ا ست.

شکل 76 – الف پلان یک سیلوی گرد را نشان می دهد که توسط تعدادی خرپای موازی هم به شکل نادرستی مهار بندی شده است. شکل 76- ب، قالب مذکور را بعد از  یک پیچش بطور اغراق آمیز نشان میدهد. حال برای اینکه قالب پیچیده شده را به حال اولیه برگردانیم، همین خرپاهای مهار بندی در مقابل تصحیح قالب از خود مقاومت نشان میدهند و اجازه نمی دهند قالب به حالت اولیه برگردد. نتیجه میگیریم که این نوع مهار بندی برای سیلوی گرد مناسب نیست.

برای  مهار بندی سلیوهای گرد میتوان روشهای مناسب تری به کار برد. درشکل 77 سیلوی به قطر 156 متر و ضخامت بتن 50 سانتیمتر که مربوط به کارخانه سیمان است، نشان داده شده است. یک فریم با قاب چهار گوش بمنظور مهار بندی در داخل این سیلو نصب شده ا ست. اعضای این فریم از جنس تیر آهن بال پهن نمره 36 میباشد. این فریم صلیب مورد نیاز قالب را تأمین می کند. تنها مشکلی که وجود دارد وزن زیاد آن است. 

شیوه های ساخت و تزئین قلمدان

پیشگفتـار :

به نام خدای هنر آفرین

نوشتن از هنر کار ساده ای نیست ولیکن تحقیق و تفحص به منظور دستیابی به « مروارید دانایی» آن هم در عمق اقیانوس گسترده ای چون هنر، به مراتب مشکل تر و سخت تر است . اما اگر عشق در این تفحص چاشنی اراده ی آدمی گردد، دیری نخواهد پایید که درهای درخشان معرفت یکی، پس از دیگری سر از صدف پنهان خود بیرون می آورند و چونان چراغی، ظلمات جهل و ابهام را به رنگِ نور و روشنایی مزین می سازند. اما قصه هنر، قصه ی گمنامی است. قصه مروارید های درخشانی که از غربتشان سالیانی دراز می گذرد. قصه هنر است، هنری که با تمام گستردگی خود در پاره ای از شاخه ها و در برخی جهات بسیار گمنام و غریب است.  به گونه ای که امروزه شاید کمتر نام و یادی از آن هنرهایی شده که یک زمان در اوج بوده اند و پس از گذشت زمان به دلیل برخی مسائل مورد بی مهری قرار گرفته اند و آفتاب شهرتشان از لب بام دنیای هنر پریده است.

محققی که پیرامون مسائل هنری کنکاش و تحقیق می کند همیشه در پی کشف این ناشناخته هاست. می خواهد پنجره ای بگشاید به دنیای گمنامی ها و غربت هنرهای متداول پیشین و منسوخ امروزه . از این رو با غور در متون گذشته و آثار به جای مانده از آن هنر خاص که به عنوان یادگارهایی ارزشمند در دل موزه های داخل و خارج جا خوش کرده اند، ریشه های پیدایش آن را بررسی و پس از آگاهی از چگونگی تولد و تحول آن ، به علل فراموشی و انحلال آن می پردازد.

برای بسیاری شاید این گونه تحقیقات ، تحقیقاتی ناخوشایند و بی مورد و گاه بی منفعت به حساب آید، چه که بر این باورند هنری که به عللی منسوخ گردید و دیگر آنگونه که باید و شاید مورد بهره وری قرار نمی گیرد و  دیگر طرفداران و پیروانی ندارد چه سود آنکه به بیان و تشریح و مقام و منزلت و جایگاه پیشین بپردازیم و چه منفعت آنکه چگونگی ساخت و آفرینش و تحولش را رقم سازیم و چه تاثیری خواهد گذاشت ، اگر از غربت و گمنامی و غریبی اش، سوگواری بسرائیم و فریاد فراموشی را سر دهیم ، آیا اینهمه باعث احیاء  مجدد حیات ارزشمندی که داشته است خواهد شد. آیا بازگشت مقام و منزلت و ارزشش مهیا می شود؟ در پاسخ تفکران این گونه شبه محققان باید این نکته را ارزانی داشت که سخن از هنری گرچه منسوخ گفتن خود هنری است چونان سایر هنرهای دیگر. بدین معنا که در میان انبوه هنرهای زنده ی امروزی اگر یادی از هنرهایی شود که امروزه حیاتشان به ممات گراییده است، ارزشش اگر بیشتر از تعبیر و تفسیر هنرهای مدرن امروزی نباشد کمتر نخواهد بود. باید دانست آنچه هویت ما را تا به امروز محفوظ و محکم و تاثیرگذار باقی گذارده است همان آثار به جای مانده از هنرهایی است که در زمانهای پیشین به مرحله آفرینش رسیده اند.

آنچه در پیش روست، در واقع به همه آن هدفهایی ارائه می شود که در بالا به نوعی اشاره شد. نیت ارائه این مطالب، بازشناسی و یادآوری گونه ای از هنری است که از دیرباز در ایران زمین رایج بوده و زمانی ، روزگارانی پرشکوه را سپری کرده است، صحبت از هنر خطیر و گهربار « قلمدان سازی » است. اگرچه امروزه این هنر از قالب توجه و اهمیت عمومی خارج شده است، ولیکن همچنان از جمله آثار ارزشمند و مورد احترام هنر دوستان و هنرشناسان داخل و خارج می باشد. بدین لحاظ سعی شد که در راه این تحقیق و تالیف ، از غنی ترین منابع و معتبرترین تصاویری بهره گرفته شود که سندیت هنری آنان پیش از این صادر شده باشد تا خللی در صدق و اعتبار این نوشته ها ایجاد نگردد.

اگرچه درباره ی این هنر منابع و مطالب از پیش نوشته شده و غنی و معتبر، بسیار محدود و انگشت شمار بوده که گاه دست یافتن به آنان نیز مستلزم پشت سر نهادن بسیاری از مسائل حاشیه ای و دست و پاگیر بود.

آرزو می نمایم که در شریان وزش نسیم لطف و توجه و عنایت شما به این مجموعه ، گوشه ای از غبار فراموشی هنر ارزنده « قلمدان سازی » زدوده گردد ، چه که گرامیداشت و پاسداری از آنچه به عنوان میراث فن آفرینان ایران زمین مطرح است، به همه هنر دوستان و هنرمندان و هنرشناسان امری لازم و حتمی است.

مقدمه

در مقوله هنرشناسی اولین سوالی که مطرح می شود این است که هنر چیست ؟!

البته مسلم است که نمی توان تعریف مانع و جامعی که دربرگیرنده تمامیت این واژه باشد ارائه نمود و علت اصلی عدم توانمندی ، همان تنوع و تکثری است که در سرتاسر این واژه سایه افکنده است. تنوع سلیقه ها و تکثر نظرها و عقاید از سویی و رفع نیازهای مادی و معنوی از سوی دیگر باعث گردید که هنر در قالبها، گونه ها ، شیوه ها و سبک های بیشماری به منحصه ی ظهور برسد که هرکدام به گونه ای ، دربرگیرنده بخشی از آمالها ، آرزوها و گاهاً خواسته های درونی خالقان و آفرینندگان آن می باشد.

با تکامل اندیشه های اجتماعی ـ زیستی انسان ، هنر نیز به رشد بالنده ای دست یافت که توانست خود را به تدریج از دیواره غارها بیرون کشد و در فضایی قرار گیرد که جنبه کاربردی تری را از خود به نمایش می گذاشت .

نیازها باعث ابدا شده بود و ابداعات نیز آراسته به سلیقه ، ذوق ، استعداد و در نهایت هنر بود.

هنری که روز به روز همگام با تکامل انسان به کمال ذاتی خود نزدیکتر می شد و همسان با این تکامل، تقسیم پذیری آن به شاخه های گوناگون و متفاوت نیز به وقوع پیوست . شاخه هایی که در عین وحدانیت هنری بودنشان هرکدام برای خود دارای سبک و سیاقی مشخص و هدفی معین وسازنده و ارزشی در خور توجه بود. این ارزشهای هنری که در قالبهای گوناگونی ظهور پیدا کرده بود، زمانی به اوج خود رسید که زندگی گروهی به زندگی قبیله ای مبدل گشت و سپس  قومیت گرایی و ملیت های متعددی پا به عرصه حضور گذاشتند که هریک از اینها سابقه ی هنری خویش را سند معتبری در جهت عینیت بخشیدن به پیشینه تاریخی خود و سبقت از دیگر ملل، مطرح می کردند.

با بررسی سابقه هنری اقوام و ملل مختلف به وضوح می توان دریافت که هنر با تمامی کمی ها و کاستی های خود در سرزمینهای دور و نزدیکی چون بین النهرین ، مصر ، هند ، یونان ، رم باستان ، خاور دور، ایران و بسیاری از نقاط دیگر به مرحله ظهور رسیده است و در همین سرزمینها بوده که از خود آثاری ارزشمند و گرانبها به جای گذاشته است.

قلمدان و هنر قلمدان سازی یکی از همین آثار ارزشمند و ارزنده است که امروزه دیگر از آن سخنی به میان نمی آید و کمتر کسی پیدا می شود که به ساخت آن ، رغبتی نشان دهد و این در حالی است که این هنر زیبا و ظریف سالیانی نه چندان دور از این ، مورد استفاده ی دانش پژوهان و دانش دوستان و اصحاب ذوق و هنر و قلم قرار می گرفته است  و در راه تشویق و ترغیب  دانش اندوزی و فراگیری علم و ادب رسالت مهم و ارزشمندی را ایفا می کرده است.

اگرچه در این زمان از آن همه ظرافت و اهمیت و ارزش کمتر اثری باقی مانده است ولی امید می رود با یاری اندیشمندان هنر دوست و هنرمندان اندیشمند ، غبار فراموشی و غربت از وجود چنین هنرهایی زدوده شود.

در این مجموعه سعی شده است ضمن بزرگداشت مقام والای مجموعه هنرهای اصیل سنتی یادمانی از هنر ارزشمند قلمدان سازی شود تا شاید بدین وسیله ضمن شناسایی فنون قلمدان سازی که نزد بسیاری گمنام و ناشناخته مانده است، گامی گرچه کوچک و ناچیز نیز در راه اعتلای نام این هنر ارزشمند که زمانی مایه فخر و مباهات فرهنگ این مرزو بوم بوده است برداشته شود.

عنوان                                                                                             صفحه

تقدیر و سپاس                                                                                     الف

پیشـگفتار                                                                                               ب

فصل اول

      بخش اول : مقدمه                                                                          1       

      بخش دوم : واژه شناسی                                                                             4

      بخش سوم : تاریخچه                                                                       6

فصل دوم

      بخش اول : مواد اولیه ساخت قلمدان                                                10

      بخش دوم : کاغذ و کاغذ گری                                                             13

فصل سوم

      ساخت قلمدان                                                                               18

      بخش اول : شیوه های سنتی ساخت قلمدان                                        19

      بخش دوم : ساخت و سازهای ابتکاری                                                 26

فصل چهارم

       تزئینات قلمدان                                                                             34

بخش اول : مراحل قبل از نقش آفرینی                                           36

                الف- آماده سازی سطح قلمدان (بوم سازی)                              36

                ب- رنگ و رنگ سازی                                                             41

بخش دوم : مراحل نقش آفرینی                                                    48

       انواع تزئین                                                                          50

       شیوه های دیگر تزئین                                                            73

بخش سوم : استادان مزین ساز                                                      76

بخش چهارم : مراحل بعد از نقش آفرینی                                         83

بخش پنجم : بازسازی و تعمیر قلمدان                                            88

فصل پنجم

تصاویر                                                                                       93

حسن ختام                                                                                 101

فهرست منابع                                                                            103